Profesör Danışmanlık: Arkadaşlar sorularımızla öğrenmeye sorunlarımıza düşmeye devam ediyoruz şu anda Jeofizik zeminlerden bahsedeceğiz. Jeofizik zemin ve şiddet arasındaki ilişkiyi zorlayan ilişkinin açıklanmasını isteyen bir soru. Beklenen büyük depremler tabii ki her yerde bekleniyor ve bu depremlerin bir büyüklüğü var. Fakat bu depremlere maruz kalmış şehirlerde ki binaların savunmasızlık durumuna göre hissetmiş oldukları farklı şiddetler var. Bu şiddetlerin bir kısmı tabii ki yapı ile ilgili bir kısmı da zemin ile ilgili. Sorumuz beklenen büyük depremler de depremi en şiddetli hissedecek jeofizik zeminlerden özellikleri nedir yani ‘jeofizik zeminlerdeki farklılaşma şiddet büyüklüklerinde farklılaşmaya neden oluyor mu?’ sorusunun cevabını arkadaşımıza yöneltiyoruz buyurun.
Caner Tan: Bir deprem meydana geldiğinde farklı Sismik dalgalar kaynaktan itibaren yer içinde değişik hızlarda yayılmaya başlar bu dalgalar yer yüzeyine eriştiklerinde birkaç saniyeden dakikalara varan süreler de titreşimler üretirler. Belirli bir yerdeki titreşimin süresi ve şiddeti depremin büyüklüğüne kaynaktan uzaklığına dalgaların yol aldığı ortamın fiziksel özelliklerine ve o yerin zemin özelliklerine bağlı olarak değişmektedir. Sismik dalgalar kaynaktan yeryüzüne kadar olan seyahatlerin önemli bir bölümünü yer kabuğunu oluşturan sert ana kaya için de geçirirler. Seyahatlerin son aşaması özellikle de anakaya göre oldukça farklı olan gevşek tutturulmuş zemin tabakalar içinde gerçekleşir ve bu zemin tabakaların fiziksel özellikleri yeryüzünde gözlenen titreşimin karakteristiğini büyük ölçüde belirler. Zemin tabakaları sismik dalgalar içerisinde adeta bir süzgeç vazifesi görmektedir. Bazı frekanstaki sismik dalgalar sönümlen dirilirken bazısı ise büyütülür. Sismik tabakaların zemin tabakaları içerisindeki geçirdiği değişimlere zemin etkisi adı verilir genellikle bu değişim gelinliklerin artması şeklinde gözlemlendiğinden zemin etkisi terimi zemin büyütmesi olarak da adlandırılır Burada da görsellerinden de anlaşılabileceği üzere beklenen büyük depremlerden etkilenecek zemin türü yapı özellikleri hariç gevşek zeminlerdir. Gevşek zeminlerde olası depremlerde en büyük etki bu zeminlerde gerçekleşir ve yıkıcı etkisi en fazla olur. Depremler büyüklük ve şiddet olarak 2’ye ayrılır bu büyüklük olası bir büyüklükteki zemine olan şiddeti etkisi en fazla olan gevşek zeminlerdir. Burada da Vs30 haritasından faydalanarak olası deprem özelliklerinde yapıların nasıl etkileneceği gözlemlenebilir. Teşekkür ederim.
Profesör Danışmanlık: Evet bende teşekkür ederim şimdi tabii ki genelde sloganımız nedir, ‘ev alma zemin al’ yani bir defa gerçekten hangi zemin üzerinde yaşadığımızı bizler ne yapabiliyoruz seçebiliyoruz tabii zemin ile ilgili bilgi fiziksel olarak Jeofizik mühendisleri tarafından hazırlanmış haritalarla oluşturuluyor. Bunu hazırlatan belediyeler var hazırlatmayan belediyeler var mesela Beylikdüzü Belediyesinin böyle bir haritası yok kendilerine dilekçeyle hazırlatılması istemiştim. Büyükçekmece Belediyesi'nin böyle mi haritası yok. Yoksa insan nasıl şey yapacak ev almayacak zemin alacak çünkü bir zemin bilgisi yok. İnsanlara sizler bir jeofizik mühendisliğinin sunmuş olduğu ve bu tür bir harita ile bilgilenme hakkını vermiyorsunuz. İnsanlar afet riskini büyüten şekilde verildiği gibi sağ alt köşedeki şekilde verdiği gibi mavi renkli zeminsel alanları ya da afet riskini büyüten kırmızı renkli zeminsel alanları göremiyor. İnsanlar göremediği için ne yapamıyor kendi tehlikesini seçemiyor. İnsanlara bir seçme hakkı verilmesi için ‘Jeofizik Mühendisliği uluslararası Jeofizik Mühendisliği standartları’ ki bu Euro Code standartları ve 1 Ocak 2019 yılından sonra Vs30 zorunlu hale getirildi. Bu tür haritaların her ilçede yapılması gerekiyor. Yani bir defa bulunmuş olduğunuz yerde bizlerin bu haritaları ilçe belediyemizden istemeniz gerekiyor. Sormanız gereken şey yaşamış olduğu ilçe sınırları içerisinde Vs30 büyüklüğüne göre deprem riskini artıran ve deprem riskini azaltan ‘Jeofizik zemine bağlı deprem risk değişimini gösteren’ haritalanmış bir veri var mı? diye sormanız gerekiyor. Bunu tabii ki bilgi edinme yasası ile sormanız gerekiyor. Yoksa aslında orada afete hazırlık yok çünkü sizler afeti büyüten Jeofizik zemine bağlı afeti büyüten işte o kırmızı alanları görme imkanınız yok. Yüksekliğine bağlı afete büyüten işte o kırmızı alanları görme imkanımız yok afetin riskini küçülten o mavi alanları görmenizi imkanı yok görüldüğü gibi mavi alanlar verilen örnek haritada oldukça az genelde orta dirençli jeofizik zeminler yeşil renkli alanlar olarak görünüyor. Hiç olmazsa insanlar ne yapabilir kendi hür iradeleriyle evlerini iş yerlerini ya da çocuklarının okullarını ne yapabilir? Afet riskinin düşük olmuş olduğu Jeofizik zemin Vs30 haritasına göre olduğu yerlerde seçebilir, tercih edebilir. O nedenle de bu tür ‘Jeofizik Mikrobölgeleme’ çalışmalarının yapılmadığı yerlerde insanlar ancak bir deprem sonrasında işte bina yıkılıyor bina yıkılmıyor büyük resimde denildiği gibi ve depremden sonra insanlar anlıyor ki bina yıkılmadığı alanda Jeofizik Zemin mavi renkte yani 760 metre/saniye üstünde bir kaya nitelikte zeminde yapılmış. Ama binanın hasar aldığı zemininde burada görülmüş olduğu gibi işte kırmızıya ya da sarı renge yakın Jeofizik Vs30 verisine göre kötü nitelikte bir zeminde olduğu bilgisine ulaşıyor. Yani insanlar bir binada yaşarken ya da bir bina alırken ya da bir binada yaşamaya karar vermeden önce zemin gerçekten tehlikeyi büyüten bir zemin mi? Zemin gerçekten tehlikeyi küçülten bir zemin mi? Bilme hakkı var. Bunu nasıl bilebilirler bunu şöyle bilebilirler. Yapı denetim belgesi özellikte son herhalde 5 yıl öncesi kadar bir geçmişi var yapı denetim firmaları kuruldu her bina özellikleri ruhsatlı bina ya da imar affına girmemiş bina bir yapı denetimden geçiyor ve her bir bina için bir yapı denetim belgesi hazırlanıyor. Yapı denetim belgesini özellikle ev alacaksanız. Ben ev alacaklar için bu bilgiyi vermek istiyorum tabii ki ‘Emlak Danışmanlığı Lisansı’ olan bir kişi olarak bu bilgiyi vermek istiyorum yapı denetim belgesinde zeminin durumu ile ilgili bir köşe var zeminin durumu ile bölgede Z ile başlayan açıklama var. Z’ den sonra a ve b geliyorsa o bina aslında iyi bir zeminde Jeofizik ölçmelere bağlı olarak iyi bir zeminde yapılmış bina. Ama d ve e olarak yani Zd ve Ze olarak işaretlenen bir zeminde ki haritada görüldüğü gibi kırmızı ve sarı ya denk geliyor orada gerçekten kötü ve çok kötü bir zeminde yapılmış bir bina olduğunu anlayabilirler. O nedenle burada ki Jeofizik zeminde ki bir zemin bilgisi olmayan bir binadan kendinize bir ev alma durumunuz varsa almayınız çünkü bu binanın Jeofizik risk durumu Jeofizik tehlike durumu bilinmiyor. Kiralama durumunuz varsa kiralamayınız. Çünkü buradaki binanın yine Jeofizik risk durumu tehlike durumu bilinmiyor. O ne denli yeni ev tutacaklar ya da yeni ev alacaklar için önerim yapı denetim belgesinde jeofizik zemin kalitesi gerçekten Za ya da zb olarak gösterilen zeminler ki bu zeminler burada neye denk geliyor. İşte mavi renkli alanlara denk geliyor ya da kısmen yeşil renkli alanlara denk geliyor seçmeli. Bizlerin aslında seçme hakkımız var tehlikeyi seçme hakkımız var fakat bu tehlikeyi seçerken de bizlere yardımcı olacak yapı denetim belgesini görme hakkımız var. Göstermiyorlarsa görmek sizin en büyük hakkınız. Çünkü bir deprem ülkesinde yaşıyoruz ve bu deprem riskinin görüldüğü gibi zemine göre binalara etkisini büyük şekilde gösterdiği gibi bizler bir depremde yaşıyoruz O nedenle de gerçekten jeofizik zemin hayat kurtarır ama bu zeminle ilgili bilgiyi doğru bilirseniz doğru kullanım noktasında bilgi sahibi iseniz. Evet kısaca bu şekilde yorumlamak istiyorum hepiniz sağlıcakla kalınız diyorum.
No comments:
Post a Comment