Profesör Danışmanlık: Evet sorumuz ile ilgili Türkiye'de meydana gelen depremlerden önce öncü Şok'lar oluyor mu gözlendi mi sorusunun cevabını arkadaşımız verecek buyurun.
Caner Tan : Türkiye’de meydana gelen depremlerden önce öncü depremler meydana geldi mi? Öncelikle artçı deprem nedir onu anlatayım.
Caner Tan : Artçı deprem; şiddetli depremlerin ardından olan depremlere denilmektedir. Bu artçı depremler uzun bir süre devam eder ve büyük depremle kırılmış yer altı tabakalarının iyice yerleşmesini sağlar. Artçı deprem ile ana şok sonrası yerkürede değişen katman şekilleri, depremle birlikte hareket eder ve sürtünmeler devam eder, bundan ötürü artçı depremler ana depremlere göre şiddeti daha düşük şekilde hissedilir. Ana depreme göre daha küçük deprem olan artçı depremleri hafif sarsıntılar olsa da başka yerdeki fayların büyük sarsıntılar oluşturmasına neden olur.
Caner Tan : Öncü deprem; Düşük depremli bir deprem sonrası yaşanan daha şiddetli depremlere öncü deprem adı verilir. Ülkemizde öncü deprem olarak her ne kadar bazı bilim adamlarımızın burada şu şekil deprem bekliyorum Bu şekil deprem bekliyorum demesine rağmen aletler dönem ve tarihsel dönemde ki veriler belli bu veriler sonucunda Öncül depremlerin beklendiği söylense de şu anda istatistiksel bir çalışma yetersiz konumdadır ama artçılar olarak da şuan görüldüğü üzere de Afat’ın yakın zamandaki değişmesiyle artçılar sürekli olarak kaydedilmekte en son Elazığ-Sivrice 24 Ocak 2020 tarihinde gerçekleşen deprem den sonra 3508 artçı şok kaydedilmiştir. Artçı şokların devamı ile oradaki fayların yerleşimi ile sonuçlanmaktadır Teşekkür ederim.
Profesör Danışmanlık: Evet bu soruda öncü şoklar gözlenmiyor ya şimdi bir defa bir deprem kataloğu Tabii ki elinize aldığınız zaman öncü şoklar ana şoklar artçı şoklar işte dönem Storm denen Fırtınalar gibi bir sürü deprem verisinden oluşmaktadır tabii Japonya'da öncü şok verileri çalışan gruplar var yani yapılması gereken aslında Türkiye’de ki büyük deprem öncesi öncü şokların araştırılması ile mesela ilgili bir proje yaptığınız zaman yapacağız iş o depremle aktif hale geçen fay zonlarının da o depremden önce meydana gelen depremler bunlar gün bazında ay bazında depremlere bakmak yani şok özelliği var mı bunu gözlemlenirken böyle bir çalışma yapılabilir Türkiye'de büyük depremler öncesi öncül deprem hareketlerinin araştırılması ile ilgili bir çalışma yapılabilir ama mesela benim hatırlamış olduğum kendi akademik kariyerde 1995 yılında herhalde tarihi doğru hatırlıyorsam Dinar depremi, Dinar depremi yaklaşık bir ay öncesinden başladı haber vermeye başladı her gün deprem oluyor her gün deprem oluyor vatandaş eve girmiyor o zaman ki Tabii ki televizyona çıkan deprem otoriteleri o zaman televizyonların deprem hocaları ya bunlar olağan depremlerdir. Bunlardan sonra büyük deprem beklenmez herkes evine girsin derken vatandaş girmiyor tabii bunlar öncül şok mu bilemiyoruz yoksa bir fırtına mı bilemiyoruz o zamanda şu anda da gözlenen Akhisar'daki gözlenen deprem fırtınası benzen fırtınalı deprem dönemleri meydana geliyor ama tekrar Dinara dönersek gerçekten Dinar da 6.2 büyüklüğünde deprem oldu ve Dinar depreminden önce öncü şoklar gözlendi. Tabii halk aslında bu depremlerin haberci depremler olduğunu dikkat olarak eve girmemekle ne oldu ölüm sayısının azalmasına sebebiyet verdi aslında genel olarak depremin öncümü olup olmadığını ancak ana depremden sonra bilebiliyoruz yani büyük bir deprem ile öncü hareket taçlanıyorsa demek ki bu öncü deprem diyoruz büyük depremden sonra da artçı şoklar meydana gelip o taçlanmadan sonra deprem günlük olarak azalıyorsa bunlara da artçı şoklar diyoruz önceden tabii ki öncü şok olup olmadığını tahmin edebilsek oldukça iyi olur ama Dinar deprem oldukça önemli bir deprem yani benim akademik kariyerimde Dinar depremi ve o Dinar depreminin öncü şoklarına kulak veren Dinar halkın eve girmemesine bağlı olarak o zaman ki televizyona çıkan deprem hocası olarak namlanan kişilerin çağrısına, eve girin uyarısına rağmen dışarıda kalarak, aslında Dinar depremi deprem öncesi öncü şoklar Dinar depreminde ki zayiatı ve ölümleri azaltmıştır. Bundan sonraki depremlerde de öncü şoklar kaydediliyor fakat bu öncü şokların kaydedilmesinde ya da bu tür verilerin ortaya çıkmasında istasyon sayısı artması önemli katkı sağlıyor.
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Demek ki benim öncü şoklardan hareketle bile bildiğim öncü şok tarihi 1996 depreminden önce başladı birincisi bu ikincisi de öncü deprem hareketleri var ki bunlara ‘precursory seismicity’ diyoruz benim İzmit depreminden önceki depremlerin zamanla değişimini inceleyen 2 tane makalem var biz yaklaşık iki buçuk sene öncesinde ‘precursory anomaly’ dediğimiz büyük deprem öncesi bir takım deprem büyüklüklerinde bir anomali değişim olduğunu belirledik, ve bunlar da önemli dergilerde yayınlandı bunlar da tabii ki iki buçuk sene öncesinden itibaren, nitekim İzmit depremi gibi bir depremden önce inceleyebilirsin yani depremlerin depremlerin zaman içerisinde büyüklük değişimleri ki depremler büyük değişimleri bir bakıma tektonik gerilmenin büyüklüğü ile ilişkisi incelense belki bu tür gözlemler önceden bilinebilir şu harita aslında bir şey vermiyor depremlerin dağılımını veriyor önemli olan bu harita işlenip yerel bazda gerilme değişimini zamanı içerisinde fay zonları özelinde farklı fay zonları boyunca deprem büyüklüğünün ortalama değeri biz buna sismik b diyoruz zaman içerisindeki değişiminin sürekli izlenmesi bir hava tahmin durumu gibi deprem geriliminin mesela Balıkesir'de günlük değişimi sismik b değeri olarak izlenmesi bize neyi verebilir buradaki ani düşlerin ya da yükselişlerin yorumlanma imkanını verebilir evet öncü şoklar gözlenmesi benim akademik kariyerimde ve bilgilerime göre Dinar depreminden önce başlamıştır son depremler öncü şoklar olduğuna ilişkin veriler vardır öncü şok veri analizi ilginç olabilir bu konuda çalışmak isteyenler için ilginç olabilir diye düşünüyorum ve bura da sonlandırıyorum açıklamalarımı arkadaşlar.
No comments:
Post a Comment