Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Sorularla Sismoloji söyleşimizi yapıyoruz. Bu tabi ki dersimizin bir final sunumu; bir arkadaşınız bu dersleri bugüne kadar aldı, almış olduğu bu derslerden sonra da kendisinden sizler için bu dersi bugün vermek istedim. Kendisi açıklama yapacak bir soru hakkında, tabi bende bir yorum yapacağım. Yani bir açıklama bir yorum. Elimize bir soru var, arkadaşınız bir açıklama yapacak, ben de bir yorum yapacağım. Bu şekilde yürüyeceğiz. Umarım faydalı olur. Bu dersleri kayıt ediyoruz, açıyoruz; amacımız istatistiksel sismoloji ya da jeofizik mühendisliği ile ilgili herkesin ulaşabileceği bir kaynağı açık platformlarda paylaşarak jeofizik mühendisliği ile ilgili farkındalığı artırmak. Bir açıdan da tabi akademik bir proje yönü var, bir de sosyal proje yönü var; demek ki proje içinde proje var. O nedenle arkadaşımız da bu çalışmaya Bayram demedik, tatil demedik, devam ettiriyoruz. Çünkü bunda bir kamu yararı görüyoruz.
Soru
Bu nedenle, soru sorma tekniğinde genelde risk ya da tehlike arasında farklı uygulama açısından bunu açıklamak istedim. Tabi sizlerde sorularınızı bizlerin bu sorularının altına yazabilirsiniz, diyerek arkadaşımızın sorunun cevabını vermesi için kendisine söz veriyorum. Buyurun.
Caner Tan'ın Yanıtı
Caner Tan: Şehirlere göre sismik deprem riski tahminlerinde ki değişimine etki eden 5N 1K sorusunu sorup bunları değerlendirmede bulunacağım. Ülkemiz bilindiği üzere depremler ülkesi. Deprem ülkesinde de olabildiğince yapılan yapılar faylara ve risklere yönelik olmalıdır.
NE
dediğiniz de burada 3 tane şehrimiz var: Çanakkale, İzmir ve Balıkesir. Bunlara etki eden faylar ya da etki eden sismik riskler nelerdir diye düşündüğümüzde, bir yandan KAF güneyde Balıkesir’e uzanan fay kısımları. Batı Anadolu bölgesel fay etkileri göz önünde bulundurularak, buradaki fayların şehirlerimize ne gibi etkileri bulunduğunu düşünerek olası riskler göz önünde bulundurmak gerekir.
NASIL
dediğimizde, şehirlerin nüfus yoğunluğunun en fazla bu faylardan ve deprem riskinden nasıl etkileneceğini düşünmek gerekir. Olası yıkıcı etkilerde ona göre önlem alınması gerekir.
NEDEN
dediğimizde, etkilenen yapılar neden etkilenmekte, bu yapılar bu faylara olan uzaklıklar nelerdir ve nasıl bir yapılaşma olduğu göz önünde bulundurmak gerekmektedir.
NEREDE
sorusuna soracağımız soruda da fayların şehirlere olan uzaklıkları. Türkiye’de bilindiği üzere 18 il merkezimizden fayların geçtiği bilinmekte. Bu 3 il özelinde de faylara olan uzaklıklar ne gibi riskler taşıyacağının göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
NE ZAMAN
sorusuna vereceğimiz cevap ise, Balıkesir, İzmir ve Çanakkale özelinde fayların özelliklerine göre beklenen depremler var. Balıkesir’de en son büyük deprem 1897 yılında olmuştur. Şu an da tahminlere göre İzmir ve Balıkesir’de depremlerin dönüşüm periyodunda olduğu söylenmekte. Şehirlerin yapılaşmasına yönelik ya da olası riskleri azaltmaya yönelik NE ZAMAN sorusuna cevap vermesi gerekmektedir.
KİM
sorusuna yerel yönetimlerden üst kademelere doğru gidildiğinde, bu olası riskin azaltılabilmesi için, hem yerel hem de genel yönetimlerin sorunları belirleyerek çözüm üretmeleri sağlanmalıdır, diye düşünüyorum. Teşekkür ederim.
Prof. Dr. Ali Osman Öncel'in Yorumları
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Evet, şimdi burada KİM sorusu önemli; kim etkilenecek? Orada yaşayan insanlar etkilenecek. Tabi ki bu KİM olayı ile nüfusla alakalı bir popülasyon. Bu etkilenme ya da risk dediğimiz zaman insan nüfusu ya da kalabalıklık indeksi çok önemli. Mahalleden mahalleye kalabalık indeksi mesela İstanbul'da değişiyor. İstanbul'un kalabalıklık indeksine göre ilçelerinin bir sıralaması var. Benzer şekildedir; Çanakkale, İzmir, Balıkesir’de de ilçeler var ve bu ilçelerin kalabalık indeksine göre büyükten küçüğe göre bir sıralaması var. Demek ki bir şehir içerisinde en çok riskle karşı karşıya kalan ilçeler, insan nüfusunun ya da kalabalıklığın artmış olduğu ilçelerdir.
Buradaki yerel ilçe yönetimlerinden ne yapması gerekiyor? Bu tür risklerin azaltıcı ve çözümler üretmesi gerekiyor. Özellikle ‘Belediye Kanunu’nun bir maddesi bir şehirdeki ya da bir ilçedeki afet riskini azaltma görevini belediye yönetenlerine veriyor. Demek ki afet riskini azaltmanın bir yolu ‘Kapasiteyi Artırmak’. Buradaki yerel yönetimin yapmış olduğu çalışmalar demek ki; yerel yönetimler ne kadar hazırlık çalışması yaparsa, kapasitedeki artmaya bağlı olarak beklenen risk düzeyinde de bir azalma meydana gelecektir. Demek ki bir şehir bir ilçeden oluşmuyor; birden fazla ilçeler var. Her ilçenin başındaki yöneticilerin kapasitesi, hazırlık vizyonuna bağlı olarak ne yapabiliyor? Bu risk artabiliyor ya da azalabiliyor.
Kapasite dediğiniz bir yöneticinin kapasitesinden bahsediyoruz. O yöneticinin sorumlu olduğu ilçedeki afet riskini azaltıcı ‘Kentsel Dönüşüm’ olabilir. Jeofizik merkezli imar ya da şehir planlamaya ağırlık vermesi olabilir. Ya da Jeofizik Mühendisliği ile ilgili olarak istenen yer mühendisi standartlarının denetimine ağırlık vermesi olabilir. Ya da ‘Yapı Mühendisliği’ ile ilgili olarak ‘Uluslararası standartlara uyarlılık’ var mı? Bununla ilgili denetimdeki kaliteyi yükseltmiş olabilir. En önemli kapasite artırımı bir defa denetimdir.
Ne kadar denetim, o kadar etkin yönetim olayı ya da afet riskinin azaltma başarısı sağlanabilir. Tabi ki yöneten kimlerin başarısı kapasitesinin arttığı ya da artmasına bağlı, orada yaşayan kimlerin de o riski, o afeti daha düşük riskte geçirme olasılığı artıyor.
Sonuç ve Sosyal Sorumluluk
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Demek ki kim ‘yönetenler’, kimler ‘yaşayanlar’ diyeyim 2K olarak kim ayırırsak, demek ki bizler ne yapması lazım? Aslında biz seçtiklerimizi denetlememiz gerekir. Halk isterse yönetimdeki kapasiteyi artırabilir. Biz depremde yıkılacak bina istemiyoruz; biz depremde afet riskini büyütecek zeminler üstünde, yüksek katlı ya da daha uygun ya da uyumlu olmayan yapılaşma istemiyoruz diyerek ne yapabilir? Oradaki yönetici kapasitesini artırabiliriz.
Yönetici kapasitesi ile orada yaşayan yönetilenlerin kapasitesi arasında etkileşimde ne yapabiliyor? Buradaki riskini azaltabilir; zaten amacınız da buradaki sosyal sorumluluk projesi olarak değerlendirmiş olduğumuzu bu çalışmadaki amaç da bu farkındalığı sağlamaktır.
Mesela ben Beylikdüzü'nde yaşayan bir akademisyenim. Orada gördüğüm en büyük sıkıntılardan bir tanesi ‘Yerel Yönetim, Kentsel Dönüşüm Projesi’ ile yapılaşma yerleri üzerine düşünmeden bir imara gidiyor. Oysa yerin yapılaşmasıyla birlikte ne yapması gerekiyor? Sismik risk değerlendirilmesi yapması gerekiyor. Dolayısıyla bu tür kapasitelerin artırılmasıyla her şehirde bu tür sosyal farkındalıklara yönelik yöneticilerimizin yaptığı çalışmalar, ‘Kapsamlı Afet Yönetimi’ ve sosyal projelerin artması, bu projelerin halkta birer birer duyurulması ve yayılması burada önemli. Dolayısıyla toplumsal gelişme yönündeki amacımız da budur. Teşekkür ederim.
No comments:
Post a Comment