Gizli Riskler: Jeofizik Mühendisliği Gözetiminin İhmal Edilmesinin Etkisi

Jeofizik ve Jeoloji mühendisliği alanlarının uluslararası standartlara göre ve denetim altında uygulanması, büyük bir öneme sahiptir. 2023 yılında Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremde ortaya çıkan ciddi kayıpların ana sebeplerinden birisi, denetlenmeyen yerbilimleri uygulamalarıdır, bu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 12 Mayıs 2023 tarihli yazısı ile onaylanmış bir durumdur. Bu olayın ardından yapı denetim firmalarının "jeofizik ve jeoloji" mühendisleriyle iş birliği yapmaları zorunlu hale getirilmiştir. Uzun yıllardır, yapı denetimlerinin tek başına deprem hasarlarını minimize etmekte yetersiz kalacağını dile getiren bir uzman olarak, bu yeni adımları destekliyorum. Ancak, bu denetimlerin sadece yeni inşaatlar için değil, aynı zamanda eski yapılar için de uygulanması gerektiğine inanıyorum. 

Mevcutta problemli olan yapıların belirlenmesi ve bu yapılar için gereken tedbirlerin alınması kritik bir öneme sahiptir. Ek olarak, Yapı Denetim firmalarının "Yer ve Yapı Denetimi Şirketi" olarak isminin güncellenmesi, konularında  uzmanlaşmış bir bütünsellik şeklinde yeniden organize edilmeleri gerekmektedir.

Jeofizik Mühendisliği Gözetimini İncelemek

Gizli tehlikelerin ve öngörülemeyen sonuçların farkında olmayanları beklediği yüzeyin altındaki bir yolculuğa hoş geldiniz. Bu blog yazısında, genellikle mühendislik ve inşaatın daha göz alıcı yönlerinin gölgesinde kalan büyük öneme sahip bir konuyu ele alıyoruz. Jeofizik mühendisliği gözetiminden bahsediyoruz - yeryüzünün inceliklerini ihmal etmenin potansiyel olarak feci sonuçlarına karşı koruma sağlayan isimsiz kahraman (Şekil 1).

Şekil 1

Jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesi için

jeoloji ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır; petrol, gaz, maden

yatakları ve yeraltı sularını belirlemek ve haritalamak için jeolojik,

jeofizik ve mühendislik verilerini kullanır.

Gökdelenlerin gökyüzüne uzandığı ve tünellerin dağları deldiği bir dünyada, ayaklarımızın altında olup bitenlerin önemi genellikle göz ardı edilir. Dünyanın fiziksel özelliklerini ve süreçlerini inceleyen bir disiplin olan jeofizik mühendisliği, yapılı çevremizin yapısal bütünlüğünü ve güvenliğini sağlamada temel bir unsurdur. Bu blog yazısı, jeofizik mühendisliği gözetimi ihmal edildiğinde ortaya çıkan gizli risklere ve bu ihmalin toplumlar, ekosistemler ve ekonomiler üzerinde yaratabileceği daha geniş etkilere ışık tutmayı amaçlamaktadır (Şekil 2).

Öngörülemeyen obruklar, dengesizleşen temeller ve tehlikeye giren altyapı - bunlar jeofizik faktörler hafife alındığında veya tamamen göz ardı edildiğinde ortaya çıkabilecek kabuslardan sadece birkaçıdır. Mimari harikaların ve geniş inşaat projelerinin cazibesi dikkatimizi çekse de, altında yatan şeyin bu büyük çabaları yapabileceğini veya bozabileceğini kabul etmek çok önemlidir (Şekil 3).

Şekil 2
Jeofizik mühendisliğini ihmal etmek, kaynak israfı, çevresel zarar,
yanlış kararlar nedeniyle mali hatalar ve beklenmedik
jeolojik tehlikeler gibi risklere yol açabilir.

Mühendisler, Mimarlar, İnşaat Profesyonelleri, Çevreciler, Politika Yapıcılar

Bu blog yazısı, mühendislik ve inşaat alanlarındaki profesyonellerin yanı sıra çevre koruma ve sürdürülebilir kentsel gelişime ilgi duyanlara yöneliktir (Şekil 4). İster bir sonraki ikonik gökdeleni tasarlayan bir mimar, ister karmaşık tünel sistemleri üzerinde çalışan bir mühendis veya altyapı projeleri için düzenlemeleri şekillendiren bir politika yapıcı olun, jeofizik mühendisliği gözetiminin çok önemli rolünü anlamak hayati önem taşır.

Modern dünyamızı destekleyen toprak, kaya ve yeraltı suyu katmanlarında gezinirken bize katılın. İlerleyen bölümlerde, jeofizik hususların göz ardı edilmesinin sonuçlarını vurgulayan vaka çalışmalarını inceleyecek, bu riskleri azaltmak için gereken işbirlikçi çabaları tartışacak ve hem görünen hem de gizli olanı kapsayan bütünsel bir mühendislik yaklaşımına duyulan ihtiyacı vurgulayacağız.

Yapılarımızı ve geleceğimizi şekillendiren görünmeyen güçlere dair ilgi çekici bir keşfe çıkarken kemerlerinizi bağlayın. Birlikte, jeofizik mühendisliği gözetimini ihmal etmenin neden insanlığın göze alamayacağı bir kumar olduğunu ortaya çıkaracağız. 

Şekil 3
Jeofizik mühendisliği, daha etkili ve maliyet tasarrufu sağlayan
araştırma ve geliştirme faaliyetleri, doğru veri ile daha iyi kararlar,
beklenmedik jeolojik tehlikelerin riskini azaltarak
insanları ve mülkiyeti koruma gibi faydalar sunabilir.

Jeofizik Mühendisliği Nedir?

Jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesi için jeoloji ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır. Bu, doğal kaynakların potansiyelini belirlemek ve değerlendirmek için jeolojik, jeofizik ve mühendislik verilerinin kullanılmasını içerir. Jeofizik mühendisliği, petrol ve gaz rezervleri, mineral yatakları ve yeraltı su kaynakları gibi yeraltı özelliklerini belirlemek ve haritalamak için kullanılır.

Jeofizik Mühendisliğini İhmal Etmenin Riskleri

Jeofizik mühendisliği gözetiminin ihmal edilmesi, kaynak israfı, olası çevresel zararlar, yanlış veya eksik veri nedeniyle hatalı kararlar ve beklenmedik jeolojik tehlikeler gibi risklere yol açabilir. Öte yandan, jeofizik mühendisliği, artan verimlilik ve maliyet tasarrufu sağlayan geliştirilmiş araştırma ve geliştirme faaliyetleri, daha doğru ve eksiksiz veri ile daha iyi kararlar almayı sağlar. Ayrıca, heyelan, deprem ve sel gibi beklenmedik jeolojik tehlikelerin riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Şekil 4
Jeofizik mühendisliği, araştırma ve geliştirme faaliyetlerindeki riskleri
belirlemekte, çevresel etkileri azaltmakta ve jeolojik tehlikeleri yönetmekte
 önemli bir role sahip olup, insanları ve mülkiyeti korumaya yardımcı olabilir.

Jeofizik Mühendisliğinin Faydaları

Jeofizik mühendisliği, araştırma ve geliştirme faaliyetleriyle ilişkilendirilen potansiyel riskleri belirleme ve değerlendirme konusunda risk yönetiminde kritik bir role sahiptir. Ayrıca, hava ve su kirliliği ve toprak tahribatı gibi potansiyel çevresel etkileri belirleme ve hafifletme konusunda da yardımcı olabilir. Bu nedenle, doğal kaynakların başarılı bir şekilde araştırılması ve geliştirilmesi için jeofizik mühendisliği gözetiminin esastır. Doğru ve eksiksiz veri sağlama ve jeofizik mühendisliğini doğru bir şekilde planlama ve uygulama konusunda dikkatli olunmalıdır. 

Özetle, jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesinde kilit bir rol oynar ve olası riskleri belirleme, hafifletme ve insanları ve mülkiyeti beklenmedik jeolojik tehlikelerden koruma konularında temel bir öneme sahiptir.

Jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesi için jeoloji ve mühendislik ilkelerini uygular. İşte bu konuda bazı öneriler:

1. Jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesi için jeoloji ve mühendislik ilkelerini uygular. İşte bu konuda bazı öneriler:
2. Jeofizik mühendisliği, doğal kaynakların potansiyelini belirlemek için jeolojik, jeofizik ve mühendislik verilerini kullanmalıdır.
3. Yeraltı özelliklerini, petrol ve gaz rezervlerini, mineral yataklarını ve yeraltı su kaynaklarını belirlemek ve haritalamak için jeofizik mühendisliği teknikleri uygulanmalıdır.
4. Jeofizik mühendisliği gözetiminin ihmal edilmesi, bir dizi riskle sonuçlanabilir. Bu nedenle, mühendislik uygulamaları sıkı bir şekilde gözlemlenmelidir.
5. Araştırma ve geliştirme faaliyetleri önceden iyi planlanmalı ve etkili bir şekilde uygulanmalıdır.
6. Doğru ve eksiksiz veri toplamak, yanlış kararların önüne geçmek için kritiktir.
7. Jeofizik mühendisliği, beklenmedik jeolojik tehlikeleri, heyelanları, depremleri ve selleri önceden tespit etmek için kullanılmalıdır.
8. Doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesinde, jeofizik mühendisliği risk yönetiminde kilit bir rol oynamalıdır.
9. Jeofizik mühendisliği, potansiyel çevresel etkileri, hava ve su kirliliği ile toprak tahribatı gibi olumsuzlukları tespit edip hafifletmeye yardımcı olabilir.
10. Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin başarısı için jeofizik mühendisliği gözetiminin esastır.
11. Doğal kaynakların araştırılması ve geliştirilmesinde jeofizik mühendisliği, olası riskleri belirlemeye ve azaltmaya yardımcı olabilir, bu da insanları ve mülkiyeti beklenmedik jeolojik tehlikelerden koruyabilir.

Çevre, İklim Değişikliği ve Şehircilik Bakanlığı'nın 

12 Mayıs 2023 tarihli Yazısına İlişkin Değerlendirme

Özet: 6 Şubat 2023'te meydana gelen büyük depremler sonucu on şehirde önemli yıkımlar yaşandı. Yıkımların nedenlerinden biri, yer mühendisliği projelerinin yeterli denetimden geçmemiş olmasıdır. 2001 yılından bu yana denetlenen binlerce bina da bu yıkımlar arasında yer alıyor. Jeoloji Mühendisleri Odası'nın çalışmaları, bazı bölgelerde zemin etütlerinin jeoloji mühendisleri tarafından denetlenmediğini gösterdi. Ülkemizde birçok yerle Gökdelenlerin sürekli dönüştüğü ve altyapı projelerinin giderek daha iddialı hale geldiği bir çağda, ayaklarımızın altındaki temeller her zamanki gibi hayati önem taşımaya devam ediyor. Yapıların güvenli bir şekilde kurulmasının ardındaki bilim ve uzmanlık olan zemin mühendisliği, modern uygarlığın temelini oluşturmaktadır. Ancak, son yıllarda gizlenen bir sorun ortaya çıkmıştır: bu kritik çabalarda uygun gözetimin endişe verici eksikliği. Binalar gökyüzüne uzanırken ve köprüler nehirler boyunca daha geniş bir alana yayılırken, [Zemin Mühendisliğinin] önemi abartılamaz. Sıkı bir [Proje Gözetimi] olmadan bu yapılar, öngörülemeyen felaketlere karşı savunmasız, ayakları çamurdan devler gibidir. Zemin çalışmalarının önemli yönlerini ihmal ederek, yalnızca büyük mali yatırımları değil, aynı zamanda altyapılarımızın sağlamlığına ve güvenliğine bağlı olan sayısız hayatı da tehlikeye atıyoruz. Temel denetimi atlamanın tehlikelerine ve bunun yol açabileceği zincirleme sonuçlara göz atarken, bu blog yazısı zemin mühendisliği projelerinde sağlam bir gözetimin mutlak gerekliliğine ışık tutmayı amaçlıyor. 

Her inşaat mühendisi, inşaat patronu veya politika yapıcı için bu konunun önemini anlamak çok önemlidir. Sonuçta, geleceğimizin köklerini atarken, onların mümkün olduğunca güçlü ve güvenli olmasını sağlamamız gerekmez mi?

6 Şubat 2023'te meydana gelen büyük depremler sonucu on şehirde önemli yıkımlar yaşandı. Yıkımların nedenlerinden biri, yer mühendisliği projelerinin yeterli denetimden geçmemiş olmasıdır. 2001 yılından bu yana denetlenen binlerce bina doğrudan fay zonlarında bulunuyor. Mevzuata göre, zemin etütlerinin denetimi ilgili mühendislik dalındaki uzmanlarca yapılmalıdır. Yapı denetim kuruluşlarının bu görevi doğru şekilde yerine getirip getirmediği konusunda Bakanlığa bilgi verilmesi isteniyor.

15 Mayıs 2023 tarihli Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından yayınlanan "Zemin ve Temel Etüdleri Hk." hazırlanan yazıda sonuç ve öneriler aşağıda liste olarak verilmiştir.

Sonuçlar

1. 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremler sonrasında, çeşitli illerde altyapı ve üstyapıda büyük yıkımlar meydana gelmiştir.
2. Yıkımların bir nedeni, yer mühendisliği projelerinin denetimsizliğidir.
3. 2001'den bu yana Yapı Denetim Kuruluşları tarafından denetlenen binlerce binada da yıkımlar veya ağır hasarlar olmuştur.
4. Zemin ve temel etütlerinin yerinde denetimleri yapılmamıştır.
5. Jeoloji Mühendisleri Odası'nın çalışmaları, bazı bölgelerde zemin etütlerinin jeoloji mühendisleri tarafından denetlenmediğini göstermektedir.
6. Mevcut mevzuat doğrultusunda hazırlanan zemin ve temel etüt raporlarına hangi mühendislik dalının denetimini yapacağına dair net bir çerçeve bulunmaktadır.

Öneriler

1. İl yapı denetim komisyonları, zemin ve temel etüt çalışmalarının yerinde denetiminin yapı denetim kuruluşları tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini kontrol etmelidir.
2. Zemin ve temel etüt raporları, ilgili mühendislik disiplinlerine mensup mühendislerce hazırlanmalı ve denetlenmelidir.
3. Yapı denetim kuruluşlarının ilgili mevzuata uygun hizmet alımını yapmaları gerekmektedir.
4. Yapı denetim kuruluşları, zemin etüt raporunun hazırlanmasına ilişkin esaslara uygun olarak bir zemin etüdü raporu hazırlamalı ve bu raporlarda belirtilen önlemlerin denetimini yapmalıdır.
5. İlgili idareler, yapı denetim kuruluşlarının zemin ve temel etütlerinin incelenmesi ve uygunluk görüşü verilmesi görevlerini ilgili meslek disiplinine mensup mühendislerce yerine getirip getirilmediği konusunda Bakanlığa bilgi vermeli ve gereğini yapmalıdır.
6. Gereğini yapmayan idareler hakkında gerekli işlemlerin yapılması önerilmektedir.

Ekler