Seismic Activity in the Aegean Sea: Understanding Recent Earthquake Clusters

JEOTUR AKADEMİSİ MANIFESTO & METHODOLOGY v8.1

Yüzey (GEO)

Hogback morfolojisi, stratigrafik direnç ve diferansiyel erozyon analizi.

Derinlik (GPH)

Blind thrust, drape fold ve sismik yansıma kesitlerinin 3D yorumu.

Uygulama (ENG)

Enerji kapanları, sismik büyütme ve mühendislik jeofiziği çözümleri.

Analog Karşılaştırma (TR-USA)

Türkiye’deki aktif tektonik yapılarla Utah’ın fosil analoglarının karşılaştırılması.

1. Saha Jeolojisi ve Stratigrafik İstif

📍 Analiz Özeti: Comb Ridge boyunca Navajo Kumtaşı ve Chinle Formasyonu arasındaki erozyon farkı Hogback yapılarını belirler. Utah SR-163 kazısı, tabaka eğiminin mühendislik kazılarına etkisini gösteren yaşayan bir örnektir.

Hogback ve Diferansiyel Erozyon

Dirençli kumtaşlarının dik eğimle (dip) yüzeylenmesi ve altındaki yumuşak birimlerin hızla aşınmasıyla oluşan asimetrik sırt yapılarıdır. Not: Bu süreç, Laramide sıkışmasının monoklinal kıvrımını yüzeyde en iyi şekilde sergiler.

Stratigrafik Birimler ve Yaş İlişkileri

Navajo Sandstone (Jurassic) üstte dirençli, Wingate Sandstone ve Chinle Formation (Triassic) altta daha kolay aşınır. Bu istif, klasik hogback morfolojisini oluşturur.

2. Jeofizik & Sismoloji Uzman Katmanı 8 MODÜL TAM + HARİTA

1. Laramide Jeodinamiği & Flat-Slab Subduction

Farallon plakasının sığ açılı dalışı sonucu kıta içi sıkışma ve basement-involved uplift mekanizması.

2. Sismik Yansıma ve Drape Fold

Örtü tabakalarının derindeki kör fay üzerinde pasif bükülme karakteristiği; fay yüzeye ulaşmaz.

3. Gravite & Manyetik: Basement Uplift

Yükselen temel kayanın Bouguer gravite anomalisi ve manyetik duyarlılık imzaları.

4. Sismotektonik Miras: Utah vs Türkiye

Fosilleşmiş Laramide deformasyonu ile Türkiye’deki aktif sıkışma rejimlerinin (KAF, DAF) analog karşılaştırması.

5. Sismik Dalga Büyütmesi (Site Amplification)

Topoğrafik sırt ve hogback yapıların deprem dalgalarını 2-5 kat büyütmesi; mühendislik açısından kritik.

6. 3D Sismik Hacim Entegrasyonu

KML/KMZ modellerinin Google Earth veya Leaflet üzerinde 3 boyutlu vizüalizasyonu.

7. Mühendislik Jeofiziği Uygulamaları

Akifer sınır tayini, petrol kapan analizi, şev stabilitesi ve zemin büyütme hesapları.

8. Türkiye–Utah Tektonik Atlası

Haymana-Polatlı monoklinali, Salt Lake segmenti ve Konya havzası analogları.

3. Çoklu Saha Karşılaştırma Atlası V8.1

Utah – Türkiye – Nevada – Anadolu: Tektonik Karşılaştırma Tablosu

Bölge	Tektonik Mekanizma	Jeofizik İmza	Morfoloji	Sismotektonik Durum
Utah – Comb Ridge	Flat-slab subduction + blind thrust	Pozitif Bouguer, manyetik yüksek, drape fold	Hogback, monoklinal sırt	Düşük sismisite (fosilleşmiş deformasyon)
Türkiye – Tuz Gölü / Haymana	Kıta içi sıkışma + ters faylanma	Basement uplift, gravite yüksekleri	Monoklinal benzeri kıvrımlar	Orta düzey sismisite (aktif deformasyon)
Nevada – Basin & Range	Genişleme (normal faylanma)	Negatif Bouguer, düşük yoğunluklu havzalar	Horst–graben topoğrafyası	Orta–yüksek sismisite
Orta Anadolu – Konya / Polatlı	Kıta içi gerilme + lokal sıkışma	Zayıf manyetik imza, düşük gravite kontrastı	Geniş dalgalı monoklinaller	Düşük–orta sismisite

Bu tablo, dört bölgenin tektonik davranışını, jeofizik imzalarını ve morfolojik karakterlerini karşılaştırmalı olarak anlamayı sağlar.

Jeofizik İmza Karşılaştırması

Utah – Comb Ridge

• Pozitif Bouguer anomalisi
• Manyetik yüksekler
• Kör fay üzerinde drape fold
• Yüksek yoğunluklu basement uplift

Türkiye – Tuz Gölü / Haymana

• Orta şiddette gravite yüksekleri
• Basement uplift zonları
• Zayıf manyetik kontrast
• Aktif ters faylanma imzaları

Nevada – Basin & Range

• Negatif Bouguer anomalisi
• Düşük yoğunluklu havzalar
• Normal fay blok geometrisi
• Yüksek hız kontrastları

Orta Anadolu – Konya / Polatlı

• Zayıf gravite kontrastı
• Düşük manyetik duyarlılık
• Geniş dalgalı monoklinaller
• Hafif gerilme + lokal sıkışma

Bu grid kartları, dört bölgenin jeofizik karakterlerini hızlıca karşılaştırmayı sağlar.

Bölgesel Tektonik & Jeofizik Derin Analiz

Utah – Comb Ridge: Laramide Mirası

Comb Ridge, Farallon plakasının sığ dalışı (flat-slab) sırasında oluşan kör faylanma ve basement uplift mekanizmasının yüzey ifadesidir. Pozitif Bouguer anomalisi, yüksek yoğunluklu temelin yükselmesini doğrular. Drape fold geometrisi, fayın yüzeye ulaşmadan örtü tabakalarını bükmesiyle oluşur. Utah’ın düşük sismisitesi, deformasyonun “fosilleşmiş” olduğunu gösterir.

Türkiye – Tuz Gölü / Haymana: Aktif Kıta İçi Sıkışma

Tuz Gölü Fay Zonu ve Haymana havzası, Orta Anadolu’nun aktif kıta içi sıkışma rejimini temsil eder. Gravite yüksekleri, basement uplift zonlarını işaret eder. Utah’tan farklı olarak deformasyon fosilleşmiş değildir; GPS hız alanı ve sismisite aktiftir. Monoklinal benzeri kıvrımlar, örtü tabakalarının sıkışma altında bükülmesiyle oluşur.

Nevada – Basin & Range: Genişleme Tektoniği

Basin & Range, Dünya’nın en iyi korunmuş genişleme tektoniği örneklerinden biridir. Normal faylanma, horst–graben morfolojisini oluşturur. Negatif Bouguer anomalileri, düşük yoğunluklu sedimanter havzaları gösterir. Yüksek hız kontrastları, sismik dalga yayılımını belirgin şekilde etkiler. Utah ve Türkiye’den farklı olarak temel mekanizma sıkışma değil gerilmedir.

Orta Anadolu – Konya / Polatlı: Hibrit Tektonik Alan

Orta Anadolu, hem gerilme hem de lokal sıkışma bileşenleri içeren hibrit bir tektonik rejime sahiptir. Zayıf manyetik imza ve düşük gravite kontrastı, derin temelin homojen yapısını gösterir. Geniş dalgalı monoklinaller, Utah’taki keskin monoklinallerin daha yumuşak analoglarıdır. Sismisite düşük–orta seviyededir ve deformasyon hızı Utah’tan yüksektir.

Bölgesel Tektonik Sentez Çalışması

Utah (Comb Ridge), Türkiye (Tuz Gölü–Haymana), Nevada (Basin & Range) ve Orta Anadolu (Konya–Polatlı) bölgeleri; farklı tektonik rejimlerin, jeofizik imzaların ve morfolojik süreçlerin eşsiz örneklerini sunar. Aşağıdaki kutuya, bu dört bölgeyi karşılaştırarak tektonik mekanizma, jeofizik imza, morfolojik yapı ve sismotektonik davranış açısından kapsamlı bir sentez yazınız.

İpucu: Utah sıkışma mirasını, Nevada genişlemeyi, Türkiye aktif sıkışmayı, Orta Anadolu ise hibrit bir rejimi temsil eder.

4. JeoTur Quiz Modülü INTERACTIVE

1. Comb Ridge hangi mekanizmanın yüzey ifadesidir?

A) Normal faylanma

B) Flat-slab subduction + blind thrust

C) Transform fay zonu

D) Rifting

20. JeoTur’un üç temel katmanı nedir?

A) Teori – Pratik – Eğlence

B) GEO (yüzey) – GPH (jeofizik) – ENG (uygulama)

C) Harita – Video – Quiz

D) Jeoloji – Fizik – Kimya

5. Akademik Sentez ve Onay

Soru Seti: Comb Ridge’teki kör fayların sismik ve morfolojik imzalarını Türkiye’deki aktif analoglarla (ör. Haymana, Polatlı) kıyaslayarak tartışınız. Sismik büyütme riskini de dahil ediniz.

JEOTUR AKADEMİK YETERLİLİK SERTİFİKASI

-

Comb Ridge Bütünleşik Saha Analiz Programı (v8.1) kapsamında; saha jeolojisi, jeofizik, sismotektonik ve mühendislik jeofiziği sentezini başarıyla tamamlamıştır.

Tarih: 17 Aralık 2025

Prof. Dr. Ali Osman Öncel
JeoTur Akademi Kurucusu