Depremlerin Ardındaki İnsan Etkisi: İstanbul ve Oklahoma Hikayeleri

Depremler, yer kabuğundaki kırılmalar sonucu oluşan doğal afetlerdir. Ancak insan faaliyetleri de depremlere neden olabilir veya var olan depremleri tetikleyebilir. Bu yazıda, İstanbul ve Oklahoma örnekleri üzerinden insan kaynaklı depremleri inceleyeceğiz.

İstanbul Örneği:

1970'den beri İstanbul Avrupa yakasında birçok deprem gerçekleşti. Bu depremlerin büyüklüğü M4'e kadar ulaşsa da, nüfusun yoğun olduğu bölgelerde daha büyük hissedilebilir. Depremlerin şiddeti hem büyüklük hem de derinlikle ilişkilidir.

Son 50 yıldaki depremlere bakıldığında, %52'sinin 5 km'den daha az derinlikte gerçekleştiği görülüyor. Bu derinliklerdeki depremler, bölgedeki eski maden işletmelerinin patlatmalarıyla ilişkili olabilir ve şiddetlerini artırabilir.

5-10 km (%30,4), 10-15 km (%14,9) ve daha derin depremler ise yüzeyde tespit edilemeyen aktif faylarla ilişkili olabilir.

Oklahoma Örneği:

Son yıllarda ABD'nin Oklahoma eyaletinde de insan kaynaklı depremlerde artış gözlemlendi. Bu depremlerin sebebi, petrol ve doğalgaz çıkarmak için kullanılan "fracking" yöntemi olarak belirlendi. Fracking, yeraltına yüksek basınçlı su ve kimyasallar pompalanarak kayaçların kırılması işlemidir. Bu işlem, yeraltındaki fay hatlarını tetikleyerek depremlere neden olabilir.

Öneriler:

• Daha fazla veri toplayarak insan kaynaklı depremleri daha iyi belirlemek
• Maden patlatmaları, yeraltı su pompalama ve fracking gibi faaliyetlerin depremler üzerindeki etkisini araştırmak
• Deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde binaları depreme dayanıklı hale getirmek
• Deprem anında ve sonrasında yapılması gerekenler hakkında halkı bilinçlendirmek

Ek Öneriler:

• Kentsel planlamada deprem riski göz önünde bulundurulmalı ve depreme dayanıklı binalar inşa edilmelidir.
• Okullarda ve işyerlerinde deprem tatbikatları düzenli olarak yapılmalıdır.
• Acil durum çantası hazır bulundurulmalıdır.
• Aile ve yakınlar ile iletişim planı oluşturulmalıdır.
• Deprem sigortası yaptırılmalıdır.

Ayrıca:

• AFAD'ın resmi web sitesi: AFAD

Örnek

Deprem var, ama ilginçtir ki bu depreme neden olacak kırık önceden tespit edilmemiş. Şu ana kadar hiçbir belirti yok, öncesinde de olmamış. Yıllar önce benzer bir durum yaşanmıştı. İnsan kaynaklı etkiler olabilir mi? Araştırılması gerekiyor!

Sonuç:

Depremler, doğal afetler olarak bilinse de insan faaliyetleri de depremlere neden olabilir veya var olan depremleri tetikleyebilir. Bu nedenle, insan kaynaklı depremleri daha iyi anlamak ve önlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Not: Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlıdır. Deprem ve depremden korunma hakkında daha detaylı bilgi için AFAD'ın web sitesini (www.afad.gov.tr) ziyaret edebilirsiniz.