Depreme Hazırlık: 10 Yılın Ardından Alınan ve Alınmayan Önlemlerin Etkisi

Sevgili Okuyucular,

2014 yılında, depreme karşı alınması gereken önlemler ve kaçınılması gereken hataları detaylı bir şekilde belirlemiştim. Aradan geçen 10 yılın ardından, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen büyük deprem, bu tür önlemlerin hayati önemini bir kez daha gözler önüne serdi.

Bu yazıda, 2014 yılında tespit edilen sorunları ve önerileri yeniden değerlendiriyor, bu önlemlerin hayata geçirilmesi durumunda 2023 depreminde yaşanan yıkım ve kayıpların nasıl azaltılabileceğini tartışıyorum. Amacım, geçmişten ders çıkararak gelecekte daha güvenli ve dirençli bir toplum inşa etme yolunda hepimize ilham vermek.

Depremlerle mücadelede bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin önemini vurgulayan bu yazının, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde farkındalık yaratmasını umut ediyorum. Birlikte daha güvenli yarınlar için çalışmamız gerektiğine inanıyorum.

2014'te Belirlenen Sorunlar ve Öneriler

1. Fay Üzerine Yap (Fay Hattı Üzerine Yapı İnşa Etmek)
2. Gevşek Zemin Üzerine Dik (Gevşek Zemin Üzerine Yapı İnşa Etmek)
3. Bataklık Üzerinde Yükselt (Bataklık Üzerine Yapı Yükseltmek)
4. Deprem Güvensiz Tasarla (Depreme Dayanıksız Tasarım)
5. Dere Yataklarında Sırala (Dere Yataklarına Yapı İnşa Etmek)
6. Yer İncelemesiz Planla (Yer İncelemesi Yapmadan Planlama)
7. Yer Mühendislerini Çalıştırma (Jeoteknik Mühendislerini Çalıştırmamak)
8. Eski Deprem Tehlike Haritalarına Uydur (Eski Deprem Haritalarını Kullanmak)
9. Deprem Tehlike Haritalarını Güncelleme (Deprem Tehlike Haritalarını Güncellememe)
10. Diri Fay Araştırmalarında Modern Jeofizik İzlemeyi Kullanma (Modern Jeofizik İzlemeyi Kullanmamak)
11. Yüksek Yapılaşmada Yönetmelik Hazırlatma (Yüksek Yapılar İçin Yönetmelik Hazırlamamak)
12. Profesyonel Mühendislerden Hizmet Alma (Profesyonel Mühendislerden Hizmet Almamak)
13. Jeofizik/Jeoloji Mühendislerini Belediyelerde İstihdam Etme (Jeofizik/Jeoloji Mühendislerini Belediyelerde Çalıştırmamak)
14. Yer İncelemelerinde Profesyonel Mühendisliği Getirme (Yer İncelemelerinde Profesyonel Mühendisliği Kullanmamak)
15. Jeofizik/Jeoloji Bölümlerinde Eğitim Alt Yapısını Destekleme (Jeofizik/Jeoloji Bölümlerinde Eğitimi Desteklememek)
16. Jeofizik/Jeoloji Mühendisliğinde Uzmanlaşmayı Teşvik Etme (Uzmanlaşmayı Teşvik Etmemek)
17. Taban Fayı Araştırmasında Jeofizik Sismoloji Kullanma (Jeofizik Sismolojiyi Kullanmamak)
18. Diri Fay Potansiyelinde Kuyu İçi Jeofizik İzlemeyi Kullanma (Kuyu İçi Jeofizik İzlemeyi Kullanmamak)
19. Çok Boyutlu Yer İncelemesiz Alanlarda Yapılaşmaya Başla (Yer İncelemesi Yapmadan Yapılaşmak)
20. Jeofizik Ölçmeyle Rezonans Potansiyelini Araştırma (Rezonans Potansiyelini Araştırmamak)

Analiz ve Tartışma

2014 Önerilerinin Dikkate Alınmaması Durumu:

1. Fay Hattı ve Kararsız Zemin Üzerine İnşaat: Birçok bina, yüksek riskli bölgelerde uygun yer incelemeleri yapılmadan inşa edildi ve bu da depremler sırasında ciddi hasar ve çöküntülere yol açtı. Jeoteknik çalışmalar zorunlu hale getirilseydi ve uygulanmış olsaydı, birçok yapı daha sağlam zeminler üzerinde inşa edilerek hasarın boyutu azaltılabilirdi.

2. Modern Jeofizik Tekniklerinin Kullanılmaması: Modern jeofizik izleme sistemlerinin uygulanmaması, erken uyarı sistemlerinin ve detaylı fay aktivite haritalarının yetersiz kalmasına neden oldu. Bu teknikler, depremleri önceden tahmin ederek hasarı azaltma konusunda kritik veriler sağlayabilirdi.

3. Güncellenmeyen Tehlike Haritaları: Deprem tehlike haritalarının güncellenmemesi, yetersiz bina kodları ve yönetmeliklere yol açtı. Modernize edilmiş haritalar, daha iyi inşaat uygulamaları için bilgi sağlar ve binaların depreme dayanıklı olmasını garantilerdi.

4. Profesyonel Mühendislik Hizmetlerinin Eksikliği: Jeoteknik ve yapısal mühendislerin planlama ve inşaat süreçlerinden dışlanması, depreme dayanıklı olmayan yapıların inşasına neden oldu. Profesyonel mühendislerin katılımı, sismik güvenlik standartlarına uyulmasını sağlardı.

5. Eğitim ve Mesleki Gelişim Yatırımlarının Yetersizliği: Jeofizikçiler ve jeologların eğitimi ve uzmanlaşmasına yapılan yatırımların eksikliği, depremle ilgili sorunları etkin bir şekilde ele alabilecek yerel uzmanların gelişimini engelledi.

6. Yüksek Yapılar İçin Yönetmeliklerin Hazırlanmaması: Yüksek binalar için uygun yönetmeliklerin olmaması, bu tür yapıların büyük sismik olaylara dayanamayacak şekilde inşa edilmesine yol açtı ve bu da felaketle sonuçlandı.

2014 Önerilerinin Uygulanmasının Olası Etkileri:

• Bina Çöküşlerinin Azaltılması: Uygun yer incelemeleri yapılarak ve fay hatları ile kararsız zeminler üzerinde inşaat yapılmayarak, 2023 depremi sırasında çöken bina sayısı önemli ölçüde azaltılabilirdi.

• Erken Uyarı ve Hazırlıkların İyileştirilmesi: Modern jeofizik tekniklerin ve güncellenmiş tehlike haritalarının kullanılması, erken uyarı sistemlerini iyileştirir ve insanlara tahliye veya korunma için daha fazla zaman tanıyarak can kaybını azaltırdı.

• Yapıların Yapısal Bütünlüğünün Artırılması: Tüm inşaat aşamalarında profesyonel mühendislerin dahil edilmesi, binaların sismik aktivitelerle başa çıkabilecek şekilde tasarlanmasını ve inşa edilmesini sağlar, böylece yapıların yıkılması en aza indirilirdi.

• Afet Müdahale ve Kurtarma Çabalarının İyileştirilmesi: Uzman profesyoneller tarafından iyi hazırlanan altyapı, genel afet müdahale ve kurtarma çabalarını iyileştirir ve etkilenen topluluklar üzerindeki uzun vadeli etkileri azaltırdı.

Sonuç

6 Şubat 2023 depremiyle ortaya çıkan trajik sonuçlar, on yıl önce belirlediğiniz sorunların ne kadar önemli olduğunu ve bu önerilerin dikkate alınmasının ne denli hayati olduğunu göstermektedir. Bu önerilerin hayata geçirilmesi, hem hasarı azaltmak hem de birçok hayatı kurtarmak açısından büyük fark yaratırdı. İleriye dönük olarak, bu uygulamaların ulusal politikalara ve inşaat yönetmeliklerine entegre edilmesi, gelecekteki sismik olaylara karşı daha dirençli bir toplum inşa etmek için elzemdir.

---

Bu makale, modern sismoloji ve mühendislik uygulamalarının depremlerin etkilerini hafifletmedeki önemli rolünü ve proaktif önlemlerin hayati gerekliliğini vurgulamaktadır. Geçmişteki hatalardan ders alarak ve sürekli iyileştirmeye odaklanarak, depremlerin yıkıcı etkilerinden topluluklarımızı daha iyi koruyabiliriz.

Bu tablo, deprem riskini azaltmak için alınması gereken önlemleri ve kaçınılması gereken hataları özetlemektedir. "Deprem Masalıyla Uyutulma" başlığı altında, depreme dayanıklı binaların inşa edilmesi ve mevcut yapıların güvenli hale getirilmesi için gereken adımlar ve dikkat edilmesi gereken noktalar sıralanmıştır (2014).