Risk =hasar x etkilenme x tehlike x maliyet
Uluslararası Risk denklemi yukarıda ki gibi verilir. Depremin Tehlikesini ve binalara etki eden deprem kuvvetini büyüten Maksimum İvme Değeri (PGA) noktasal olarak deprem sonrası Strong Motion Seismometer ‘Kuvvetli Yer Hareketi Sismometreleri’ ile ölçülüyor ve PGA haritası oluşturuluyor. Hasar ‘Damaged’ büyüklüğü hastane ve diğer yapılar üzerinde gözlenen hasarın ölçüsü Şiddet ‘I’ büyüklüğü olarak belirlenir. Maliyet ‘Cost’ ve Etkilenme ‘Vulnerability’ riski deprem öncesi veya sonrası yapı incelemeleriyle belirlenebilir. Etkilenebilirlik olasılığı, binaların bir büyük deprem olmadan önce kayıp potansiyeli olarak risk tespiti için; maliyet ise öngörülen riski azaltmak için gerekli finansal bütçe olarak belirlenir. Buna göre;
Deprem öncesi etkilenme olasılığı ile deprem sonrası hasar arasındaki tek fark ölçüm zamanı mıdır?
Hali hazırda inşa edilmiş bir hastanenin etkilenebilirliği nasıl azaltılabilir ?
SORU 3
Deprem riskini oluşturan 4 unsur vardır: sismik tehlike, hasar görebilirlik, etkilenme, maliyet.
Hastanede riski değiştirmek için önce tehlikenin farkına varılmalıdır. Kuvvetli Yer Hareketi (Strong Motion Network) istasyonları ile noktasal olarak depremin neden olduğu Maksimum Yer İvme ‘PGA’ büyüklüklerinden hazırlanan deprem tehlike haritalarına ulaşarak bu riskin değişimi değerlendirilmelidir.
- Bu tehlikeye bağlı olarak binada hasar meydana gelebilir mi?
- Bir depremde beklenen PGA ‘Maksimum Deprem Kuvvetine’ karşı binanın dayanımı var mı?
- Deprem tehlikesini değiştirecek faktörler araştırılarak, hasar görme durumunu değiştirmek için neler yapılabilir?
- Bir depreme bağlı beklenen Max İvme Değeri ‘PGA’ hesaplanarak, risk değerlendirilmesi nasıl yapılır ?
SORU 5
24 Ağustos 2014 tarihli Napa M6 depreminde açığa çıkan deprem dalgalarını ele alıyoruz. Bu depremdeki P dalgalarının uyaran dalgalar olduğunu, bu dalgalardan sonra yayılan yıkıcı dalgaların S dalgası olduğunu biliyoruz. S dalgasının hareket yönü depremin hareket yönüne dik olduğundan aşağı ve yukarı doğru S dalgasının düşey bileşenindeki hareket bölüğü P dalgasına göre oldukça yüksektir.
- Deprem dalga genliklerinde ki farklılıklar ne gibi sonuçlar doğurmaktadır?
- Sismik dalgalarla ilgili bize ne söylemektedir?
Sismik dalgalarının yayılımından sonra en son ortaya çıkan hasarın bir ölçüsü olan şiddet durumunda kitapların düşmesi, dolapların devrilmesi gibi olaylar yaşanır. Bu sırada neler yapılması gerekmektedir?
SORU 7
Jeofiziki zeminin sağlık durumu, deniz seviyesine yakınlığı ve toprağın suya doygunluğu gibi faktörler depremin şiddeti ile ilişkilidir ve bazı zeminler depremlerin şiddetini büyütebilir. Aynı doğrultuda bazı Avrupa ülkelerinde deprem tehlikesi büyük iken deprem riski küçük olmaktadır. Ayrıca şiddet tam sayı gösterilip romen rakamı ile ifade edilirken büyüklük tam sayı olmayabilir. Buna göre
P ve S dalgaları arasındaki şiddet farkının sebebi nedir ?
Japonya gibi deprem tehlikesi yüksek ülkeler deprem şiddetini azaltmak için bizden farklı ne gibi önlemler alıyorlar ?
Bölgesel sismik tehlike zonları haritasına bakıldığında, Türkiye en tehlikeli jeofizik kuşaktadır. Tarihte olan büyük depremlere bakıldığında bu depremlerin odaklanmış olduğu coğrafya Batı Anadolu’dur. Türkiye son 1000 yılda çok büyük depremlerin olduğu bir coğrafyadır. Özellikle İstanbul’un etkilendiği depremlerdir. Avrupa deprem tehlike haritasının dayanağının tarihte gerçekleşmiş depremler olduğunu görüyoruz.
Deprem tehlikesi ve riski farklı terimlerdir buna göre deprem tehlikesinin yüksek olduğu ülkelerde deprem riski de her zaman yüksek midir?
Türkiye için bu durum nasıldır?
Deprem iç merkezde başlar. Fay düzleminde devam eder. Kırılma San Andreas fayı boyunca meydana gelen depremi gösterir. Bu fay zonu boyunca bulunan hastane yapılarının hasar görme durumu farklılık göstermektedir. İkinci yayılan yıkıcı S dalgalarının yayılırken yapılara farklı derecelerde hasar vermesinde;
- Binaların direnç durumuyla ilgisi var mıdır?
- Varsa binaların direncini olumlu ve olumsuz etkileyen faktörler nelerdir?
- Binaların oturdukları zeminin direnciyle ilgisi var mıdır?
- Varsa zeminin binayı dayanıklı ve dayanıksız yapan özellikleri nelerdir?
Tamamen yıkılan binalar varken hiç hasar almamış binalar olması bize depremin yarattığı yıkıcı etkinin en büyük sorumlusunun insan hatası olduğunu söyletebilir mi?
No comments:
Post a Comment