15 Mayıs 2025 Kulu Depremi: Ne Oldu, Ne Anlama Geliyor?

15 Mayıs 2025 Perşembe günü, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Konya'nın Kulu ilçesi yakınlarında hissedilen bir deprem meydana geldi. Bu yazıda, bu depremin ne anlama geldiğini, ne gibi etkiler yarattığını ve gelecekte bizi nelerin beklediğini sade bir dille açıklayacağız.

---

Deprem Nerede ve Ne Zaman Oldu?

Deprem, 15 Mayıs 2025 günü saat 15:46'da (yerel saatle) meydana geldi. Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) ve diğer kaynaklara göre büyüklüğü 5.0 olarak ölçüldü. Depremin merkezi, Kulu'nun doğu-kuzeydoğusunda, Tuz Gölü’ne yakın bir bölgede yer alıyor. Yer kabuğunun 6–9 km derinliğinde olduğu tespit edildi; bu da depremi yüzeye yakın ve daha hissedilir kılıyor.

---

Depremin Özellikleri Nasıldı?

Fay tipi, yerin iki tarafının aşağı yukarı hareket ettiği normal fay tipi olarak tanımlandı. Bu da yer kabuğunun açılmakta olduğunu ve bölgenin gerilim altında kaldığını gösteriyor. Fay doğrultusu kuzey-güney yönlü.

Bu bölge, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Tuz Gölü Fay Zonu'nun kesiştiği önemli bir alanda yer alıyor. Uzun süredir bu büyüklükte bir deprem yaşamamış olan bu bölge, sessizliğini bu sarsıntıyla bozmuş oldu.

---

Deprem Kimleri Etkiledi?

Deprem, yaklaşık 450.000 kişinin yaşadığı bir alanda etkili oldu. En yakın büyük yerleşimler arasında Kulu, Altınekin, Kaman, Ankara ve uzak da olsa İstanbul yer aldı.

👉 İstanbul’da bile bazı vatandaşlar depremi hissettiklerini bildirdi. Bu durum, İstanbul’un bazı zeminlerinin sismik dalgaları büyütme özelliğiyle açıklanabilir. Ancak, bu mesafede herhangi bir hasar beklenmiyor.

---

Ne Kadar Şiddetli Hissedildi?

Depremin merkezi yakınlarında şiddet düzeyi "VI", yani orta şiddette olarak kaydedildi. Bu, özellikle zayıf yapılar için tehlike yaratabilecek bir seviye. Bazı bireysel raporlarda şiddetin X (10) seviyelerine ulaştığı belirtildi. Bu tür aşırı sarsıntılar, genellikle eski ve dayanıksız binalarda ciddi hasar anlamına gelebilir.

---

Hasar ve Risk Durumu Nedir?

Şanslıyız ki bu depremde yüksek nüfuslu bir merkezin doğrudan etkilenmemiş olması, potansiyel can kaybı riskini azaltmıştır. Ayrıca depremin gündüz saatlerinde olması, insanların uyanık ve açık alanlarda olması açısından olumlu bir faktör sayılıyor.

---

Artçı Depremler Oldu mu?

Evet. Deprem sonrası küçük sarsıntılar (artçılar) kaydedildi. Bu, yer kabuğundaki gerilimin tamamen bitmediğini ve sistemin dengeye gelmeye çalıştığını gösteriyor. Bu nedenle bölge birkaç gün daha dikkatli izlenmelidir.

---

Tarihsel ve Jeolojik Arka Plan

1960’tan bu yana bu bölgede 2.602 adet 3.0 ve üzeri deprem kaydedilmiş. Ancak bu büyüklükte (5.0 veya üzeri) çok fazla deprem olmamış. Bu durum, bölgedeki faylarda enerji birikiminin devam ettiğine işaret ediyor.

Tuz Gölü çevresindeki faylar genişleme (normal faylanma) yönünde çalışırken, Kuzey Anadolu Fay Hattı yatay kaymalı (strike-slip) bir karaktere sahip. Bu iki sistemin etkileşimi, bölgedeki depremlerin karmaşık doğasını açıklıyor.

---

Yer Hareketi Verileri Ne Diyor?

📈 Teorik hesaplamalara göre, yer ivmesi (PGA) 0.25 g, yer hızı (PGV) ise 10 cm/s olarak tahmin ediliyor. Bu değerler, yumuşak zemin koşullarında önemli olabilir. Ancak bu verilerin gerçek ölçüm istasyonlarından mı yoksa vatandaş raporlarından mı türetildiği belirsiz. Gerçek değerlendirme için istasyon verileri gereklidir.

---

Sonuç Olarak...

🔸 Kulu yakınlarındaki 5.0 büyüklüğündeki deprem, bölge için bir hatırlatıcı sinyal niteliğindedir.

🔸 Yüzeye yakın olması, etkilerini artırmıştır.

🔸 İstanbul gibi uzak bölgelerde bile hissedilmesi, zemin koşullarının önemini bir kez daha göstermiştir.

🔸 Faylarda enerji birikimi, daha büyük depremler için potansiyel oluşturabilir.

🔸 Artçı sarsıntılar izlenmeli ve bölgede yapı stoku güçlendirilmelidir.

---

Kaynakça (APA 7)

Akkar, S., & Bommer, J. J. (2007). Prediction of elastic displacement response spectra in Europe and the Middle East. Earthquake Engineering & Structural Dynamics, 36(10), 1275–1301. https://doi.org/10.1002/eqe.679

Alexander, D. (2012). Natural disasters. Routledge.

Bird, P. (2003). An updated digital model of plate boundaries. Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 4(3), 1027. https://doi.org/10.1029/2001GC000252

Bolt, B. A. (2005). Earthquakes (5th ed.). W. H. Freeman.

Boore, D. M. (2004). Can site response be predicted? Journal of Earthquake Engineering, 8(1), 1–41. https://doi.org/10.1080/13632460409350509

Coburn, A., & Spence, R. (1992). Earthquake protection. Wiley.

Emre, Ö., et al. (2018). Active fault database of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering, 16(8), 3229–3275. https://doi.org/10.1007/s10518-018-0319-5

Kanamori, H. (1977). The energy release in great earthquakes. Journal of Geophysical Research, 82(20), 2981–2987. https://doi.org/10.1029/JB082i020p02981

Lay, T., & Wallace, T. C. (2002). Modern global seismology. Academic Press.

Stein, R. S. (1997). Earthquake interactions and fault mechanics. Science, 275(5306), 1555–1559. https://doi.org/10.1126/science.275.5306.1555

Harita, Türkiye Deprem Tehlike Haritası’nı ve fay hatlarını göstermektedir. Depremin meydana geldiği bölgede uzun süredir kırılmamış bir fay hattı bulunmaktadır; deprem tam fay hattı üzerinde değil, ancak yakınında gerçekleşmiştir. Merkez üssü Kulu civarında olan deprem, çevresindeki fay hatlarının aktifliğini ve potansiyel riskleri vurgulamaktadır. Bu bölgedeki fay, Tuz Gölü Fay Zonu olarak adlandırılır ve son büyük depremi (6.5 veya üzeri) yaklaşık 3,000-5,000 yıl önce üretmiştir. Kırık boyunca kayma hızı ise yaklaşık 0.05 mm/yıl olarak hesaplanmıştır. Daha fazla detay için: https://deprem.afad.gov.tr/event-detail/526238.

Bu şekil, Türkiye’de 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve merkez üssü Kahramanmaraş olan depremin etkilerini gösteriyor. Haritada mavi üçgenler depremin artçı sarsıntılarını, sarı yıldız ise ana depremin merkezini işaret ediyor. AFAD’ın verilerine göre, bu deprem geniş bir bölgede hissedilmiş. Daha fazla detay için şu linke bakabilirsiniz: https://tadas.afad.gov.tr/event-detail/34250

Harita, 15 Mayıs 2025 tarihinde Kula bölgesinde yaşanan depremin sarsıntı yoğunluk haritasını göstermektedir. Merkez üssü 20.4 km derinlikte olan deprem, çevresindeki alanlarda farklı yoğunluklarda hissedilmiştir. Haritada, sarsıntı şiddeti renklerle belirtilmiş; merkezde en yüksek yoğunluk (20.4 km) sarı ile gösterilmiş, bu dairesel alanlar halinde dışa doğru azalarak yeşile (10.4 km, 5 km, 2 km) dönüşmektedir. Şiddet skalasına göre, merkezde "çok güçlü" sarsıntı (VI-VII) hissedilmiş, dışa doğru "orta" (IV-V) ve "hafif" (III-IV) seviyelere düşmüştür. Harita, USGS, NOAA, IRIS ve diğer jeolojik verilere dayanarak hazırlanmıştır. 

Şekil 1:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 4.9 büyüklüğündeki depremin konumu ve çevresindeki fay hatları. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 2:

15 Mayıs 2025 tarihinde Tuz Gölü yakınında meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin manuel konumu ve 60 km’lik yarıçap içindeki nüfus dağılımı. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 3:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin konumu ve 1960-2025 yılları arasında bölgedeki deprem aktivitesi (M≥3). Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 4:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin moment tensör çözümlemesi. Deprem, düşey gerilmeli normal bir kırılma ile meydana gelmiştir ve fayın doğrultusu kuzey-güney yönlüdür. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 5:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin artçı sarsıntıları ve çevresindeki deprem aktivitesi (M≥4). Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) ve GCMT kataloglarına dayanmaktadır.

Şekil 6:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin şiddet dağılımı. Ortalama şiddet episantrda VI seviyesine ulaşmış, 50 km mesafeden itibaren III seviyesine düşmüştür. Bireysel raporlara göre bazı bölgelerde şiddet X seviyesine ulaşmıştır. Grafik, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 7:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin interaktif şiddet haritası. Depremin etkileri İstanbul’a kadar hissedilmiştir. Harita, bireysel şiddet raporlarına dayanmaktadır.

Şekil 8:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin episantr çevresindeki nüfus yoğunluğu haritası. Yakın alanlarda yüksek nüfus yoğunluğu fazla gözlenmemektedir. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 9:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin teorik PGA (Peak Ground Acceleration) kontur haritası. Maksimum yer ivmesi episantrde 0.25 g’ye ulaşmıştır. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.

Şekil 10:

15 Mayıs 2025 tarihinde Orta Türkiye’de meydana gelen 5.0 büyüklüğündeki depremin teorik PGV (Peak Ground Velocity) kontur haritası. Maksimum yer hızı episantrde 10 cm/s’ye ulaşmıştır. Değerler, Akkar & Bommer (2007) tahmin denklemleri ile yumuşak zemin için hesaplanmıştır. Harita, Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından sağlanmıştır.