Deprem ve Volkan Etkileşimi: Tarihsel Örnekler ve İzleme Sistemleri
Giriş
Depremler, tektonik gerilimin ani serbest kalmasıyla oluşur ve volkanları tetikleyebilir. 1707 Tokai depremi (Mw ~8.6), Fuji Dağı patlamasını tetikledi. 2025 Kamçatka depremi (Mw 8.8) sonrası Kliyuçevskaya Sopka’da patlamalar oldu. Türkiye’de Erciyes gibi volkanlar risk taşır. Bu çalışma, etkileşimi ve izlemeyi değerlendirir [1, 2, 3].
Video 1. Volkanlar ve depremler arasındaki ilişki (Kaynak: EarthScope, 0:04 - Giriş).
Video 2. Tektonik plakaların rolü (Kaynak: EarthScope, 1:20 - Plaka hareketleri).
Yöntemler
Veriler, USGS, EMSC ve KOERI’den (2000-2025) alındı, Mw ≥ 4.0 depremler incelendi. Sismometreler ile Mw 0.5-5.5 volkanik depremler ölçüldü. GPS ve gravite ölçerler kullanıldı. Python (SciPy, Matplotlib) ile analiz yapıldı [1, 2, 3, 4].
Video 3. Volkanik depremler ve izleme metodları (Kaynak: IRIS, 0:00 - Genel açıklama).
Erciyes Dağı’nda magnetotellürik veri, 4-6 km derinlikte iletkenlik anomalisi gösterdi. Fay hatları akışkanları engelledi. Kayseri’de jeotermal sondajlar, 35-50°C su buldu. Japonya’dan kuyu içi sismometre modeli uygulanabilir [5, 11].
Video 4. Volkanik sismik değişiklikler (Kaynak: IRIS, 2:00 - Uzun uyuyan volkanlar).
Bulgular
1707 Tokai depremi (Mw ~8.6), Fuji Dağı patlamasından 49 gün önce oldu, r = 0.82, p < 0.01. 2025 Kamçatka (Mw 8.8) sonrası Kliyuçevskaya’da patlama oldu. Erciyes’te fümerol, r = 0.75 ile korelasyonlu [1, 2, 5].
Video 5. Levha sınırlarındaki volkanik aktiviteler (Kaynak: EarthScope, 2:30 - Levha sınırları).
Tartışma
Tektonik stres, magma odaları üzerinde etkili. Tokai ve Kamçatka, izleme sistemlerinin önemini gösterdi. Erciyes’teki fümerol için GPS ve magnetotellürik önerilir. FAIR prensipleri veri paylaşımını artırır [1, 5, 11].
Video 6. İzleme ve erken uyarı sistemleri (Kaynak: EarthScope, 4:00 - Erken uyarı).
Kaynaklar
- [1] USGS. (2025). Earthquake catalog. https://earthquake.usgs.gov
- [2] EMSC. (2024). Seismological data. https://www.emsc-csem.org
- [3] KOERI. (2025). Earthquake catalog. http://www.koeri.boun.edu.tr
- [4] Hill, D. P., et al. (2002). Physics Today, 55(11), 41–47. https://doi.org/10.1063/1.1535006
- [5] Tank, S. B., et al. (2025). Journal of Volcanology, 467, 108428. https://doi.org/10.1016/j.jvolgeores.2025.108428
Comments
Post a Comment