2025 Balıkesir Depremi: Sismik Veriler, Vatandaş Raporları ve Marmara'nın Kırılganlığı
Son güncelleme: 7 Eylül 2025, 12:27 +03
10 Ağustos 2025’te Sındırgı’da meydana gelen Mw 6.0–6.2 depremi, Batı Anadolu’nun graben sisteminde sığ bir normal faylanma olayıdır. Öncü sarsıntılar, saatlik çözünürlükte azalan eksponansiyel bir davranış sergileyerek nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025). Artçı sarsıntılar ise yüzey faylarıyla uyumsuz bir dağılım gösterir, gerilim transferiyle tetiklenen derin segmentleri yansıtır (Toda et al., 2003). Bu olay, sismik verilerin psikolojik ve sosyolojik içgörülerle birleştiğinde, Marmara gibi yoğun nüfuslu bölgelerde uzun vadeli afet hazırlığı ve toplumsal dayanıklılığı nasıl güçlendirebileceğini vurgular.
Ali Osman Öncel tarafından Balıkesir depremi ve bölgesel etkileri üzerine analiz.
Öncü ve artçı sarsıntı örüntüleri, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarla birleştirildiğinde, afet eğilimli bölgelerde kamu farkındalığını ve uzun vadeli toplumsal dayanıklılığı nasıl artırabilir?
Terimler Sözlüğü
- Öncü Sarsıntı: Ana şok öncesi küçük depremler, nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025).
- Artçı Sarsıntı: Ana şok sonrası stres ayarlamalarından kaynaklanan küçük depremler (Toda et al., 2003).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
References
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
- Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
- Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664
10 Ağustos 2025, 16:53 UTC (19:53 yerel saat). Büyüklük: Mw 6.0–6.2 (ajanslar arasında küçük farklılıklar); Derinlik: genellikle 7–14 km olarak rapor edildi — sığ deprem sınıfı. Sığ depremler, enerji yüzeye yakın salındığı için geniş alanlarda hissedilir.
Ali Osman Öncel tarafından deprem büyüklüğü ve zemin etkileri üzerine analiz.
Sığ depremlerin sismik özellikleri, psikolojik travma ve sosyal bellek ile birleştiğinde, Marmara gibi yoğun nüfuslu bölgelerde uzun vadeli kentsel planlama ve toplumsal dayanıklılığı nasıl etkiler?
Terimler Sözlüğü
- Sığ Deprem: Odak derinliği 20 km'den az olan depremler, yüzeye yakınlık nedeniyle yüzey sarsıntısını artırır (Lay & Wallace, 1995).
- Psikolojik Travma: Afet sonrası duygusal stres, topluluk iyileşmesini ve hazırlık davranışlarını etkiler (Neria et al., 2008).
- Sosyal Bellek: Geçmiş afetlerin kolektif hatırlanması, toplumsal hazırlığı ve tepkiyi şekillendirir (Adger et al., 2005).
References
- Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, S. R., & Rockström, J. (2005). Social-ecological resilience to coastal disasters. Science, 309(5737), 1036–1039. https://doi.org/10.1126/science.1112122
- Lay, T., & Wallace, T. C. (1995). Modern global seismology. Academic Press.
- Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
Balıkesir Sındırgı’daki 6.1 büyüklüğündeki depremin ardından ölüm ve yıkımın görece az olmasının nedenleri jeofiziksel ve yapısal faktörlerdir:
- Fay Tipi ve Kırılma Derinliği: Normal faylanma, düşey hareketli enerji yayılımını sınırladı. Yalnızca 15 km’lik bir kesim kırıldı.
- Kırılma Segmenti: Beklenen büyüklükte (M6.1) gerçekleşti; öncü sarsıntılar yapı tahliyesine katkı sağlamış olabilir.
- Yüzey Şartları: Kırsal alan, düşük nüfus yoğunluğuyla can kaybı riskini azalttı.
- Yapı Stoku: Düşük katlı yapılar ve sıvılaşma riski olmayan zeminler yıkımı sınırladı. Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan: “Bu büyüklükte mühendislik hizmeti almamış binalar risk oluşturur.”
EarthScope tarafından deprem simülasyonu ve hazırlık üzerine video.
Normal faylanma ve kırsal ortam gibi jeofiziksel faktörler, topluluk hazırlığı ile birleştiğinde, düşük hasarlı depremler sonrası uzun vadeli toplumsal dayanıklılık ve psikolojik iyileşmeyi nasıl şekillendirir?
Terimler Sözlüğü
- Normal Faylanma: Gerilme nedeniyle blokların ayrıldığı fay hareketi, graben sistemlerinde yaygındır (Bozkurt, 2001).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal ve çevresel faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
- Psikolojik İyileşme: Afet sonrası duygusal stresin üstesinden gelme süreci, topluluk desteği ile etkilenir (Neria et al., 2008).
References
- Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey—A synthesis. Geodinamica Acta, 14(1–3), 3–30. https://doi.org/10.1016/S0985-3111(01)01066-X
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
- Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
2025 Balıkesir Sındırgı depremiyle ilgili yayınlar, yerel ve ulusal yetkililerin müdahalesini ve halkın panik anlarını yansıttı. Sındırgı Belediye Başkanı Serkan Sak, depremin şiddetli olduğunu ve arama kurtarma ekiplerinin bölgeye sevk edildiğini belirtti. İçişleri Bakanı, sabah ve akşam açıklamalarında, AFAD koordinasyonunda kurtarma ve hasar tespit çalışmalarının hızla başladığını, can kaybının sınırlı olduğunu ve vatandaşların sakin olması gerektiğini vurguladı. Güvenlik kamerası görüntüleri, vatandaşların güvenli alanlara koştuğunu ve eşyaların devrildiğini gösterdi. Bir vatandaş: “Sallantı 10 saniye sürdü, herkes dışarı fırladı.” (Balıkesir merkez, kişisel gözlem). Deprem sonrası bazı bölgelerde hasar raporları geldi; halk geceyi sokakta geçirdi.
Ali Osman Öncel tarafından deprem bilinci ve erken uyarı üzerine video.
Deprem yanıtlarının medya temsilleri ve vatandaş raporları, Sındırgı gibi afet eğilimli topluluklarda uzun vadeli kamu farkındalığını, sosyal belleği ve psikolojik dayanıklılığı nasıl şekillendirir?
Terimler Sözlüğü
- Sosyal Bellek: Geçmiş afetlerin kolektif hatırlanması, topluluk hazırlığını ve tepki davranışlarını etkiler (Adger et al., 2005).
- Kamu Farkındalığı: Medya ve eğitim yoluyla afet hazırlığını artıran bilgi yayılımı (Paton, 2003).
- Psikolojik Dayanıklılık: Afet sonrası zihinsel iyileşme kapasitesi, sosyal ağlarla desteklenir (Neria et al., 2008).
References
- Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, S. R., & Rockström, J. (2005). Social-ecological resilience to coastal disasters. Science, 309(5737), 1036–1039. https://doi.org/10.1126/science.1112122
- Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
- Paton, D. (2003). Disaster preparedness: A social-cognitive perspective. Disaster Prevention and Management, 12(3), 210–216. https://doi.org/10.1108/09653560310480686
Aşağıdaki videolar, deprem anı kameralarından ve sismoloji analiz kanallarından görüntü içerebilir.
IRIS tarafından deprem bilimi ve kaynakları üzerine video.
Gerçek zamanlı afet görüntüleri, sosyolojik ve psikolojik araştırmalarla birleştirildiğinde, Batı Anadolu gibi deprem eğilimli bölgelerde uzun vadeli kamu eğitimi ve topluluk dayanıklılığını nasıl geliştirebilir?
Terimler Sözlüğü
- Gerçek Zamanlı Görüntü: Afet olaylarının video kayıtları, kamu farkındalığını ve analizi destekler (Hicks et al., 2019).
- Kamu Eğitimi: Bilgi yayılımı yoluyla afet hazırlığını artıran programlar (Paton, 2003).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
References
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
- Hicks, A., Barclay, J., Chilvers, J., Armijos, M. T., Oven, K., Simmons, P., & Haklay, M. (2019). Global mapping of citizen science projects for disaster risk reduction. Frontiers in Earth Science, 7, 226. https://doi.org/10.3389/feart.2019.00226
- Paton, D. (2003). Disaster preparedness: A social-cognitive perspective. Disaster Prevention and Management, 12(3), 210–216. https://doi.org/10.1108/09653560310480686
Sındırgı M6.1 depremi öncesinde gözlenen öncü sarsıntılar, özellikle saatlik çözünürlükte azalan eksponansiyel bir davranış sergiliyor. Bu, literatürde “öncü sarsıntı örüntü tanıma” (foreshock pattern recognition) olarak bilinen ve birçok SCI çalışmasında ele alınan bir konudur.
Bilimsel Arka Plan: Öncü Sarsıntı Örüntü Tanıma
📉 Gözlem: Azalan Eksponansiyel Davranış
- Depremden önceki saatlerde sismik aktivite önce artıyor, ardından azalarak ana şoka doğru ilerliyor.
- Bu tür örüntü, nükleasyon süreci olarak yorumlanabilir: Fay hattı, kırılma öncesi mikro hareketlerle enerji biriktirir, ardından sistem “sessizleşir” ve ana şok gerçekleşir.
📚 SCI Yayınlarından Öne Çıkan Çalışmalar
- Lippiello et al. (2025)
Toward Recognizing the Waveform of Foreshocks
Öncü sarsıntı sinyalleri, ana şok öncesi testere dişi (sawtooth-like) bir yer hareketi örüntüsü sergileyebilir. Yeni geliştirilen Q indeksi, 11 büyük depremin 10’unda bu anomaliyi başarıyla tanımlamıştır. Bu örüntü, rate-weakening fault patches ve gerilim transferiyle ilişkilidir.
Referans: Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466 - Nomura & Ogata (2023)
Cluster-Based Foreshock Discrimination Model
Japonya katalogları kullanılarak geliştirilen model, tek bağlantılı kümeleme (single-link clustering) ile öncü kümeleri tanımlar. Öncü kümeler, genellikle daha kısa süreli, daha yakın merkezli, ve daha küçük büyüklük farklarına sahiptir. Model, ana şokun 30 gün içinde gerçekleşme olasılığını istatistiksel olarak tahmin eder.
Referans: Nomura, S., & Ogata, Y. (2023). Cluster-based foreshock discrimination model with flexible time horizon and mainshock magnitudes. Progress in Earth and Planetary Science, 10, Article 20. https://doi.org/10.1186/s40645-023-00548-0 - Triantafyllou et al. (2025)
Real-Time Foreshock–Aftershock–Swarm Discrimination
Santorini çevresindeki sismik kriz sırasında, betweenness centrality gibi ağ metrikleriyle öncü dizilimler gerçek zamanlı olarak ayırt edilmiştir. Öncü dizilimler, epicenter migration ve cascade mekanizması ile karakterize edilmiştir.
Referans: Triantafyllou, I., Papadopoulos, G. A., Siettos, C., & Spiliotis, K. (2025). Real-time foreshock–aftershock–swarm discrimination during the 2025 seismic crisis near Santorini Volcano, Greece. Geosciences, 15(8), 300. https://doi.org/10.3390/geosciences15080300
Sındırgı Depremi ile Bağlantılı Yorum
- Sındırgı M6.1 depremi öncesinde gözlenen azalan eksponansiyel aktivite, Lippiello’nun “sawtooth” örüntüsüne benzer bir davranış sergileyebilir.
- Nomura’nın modeline göre, bu tür düşük büyüklük farkları ve kısa süreli kümelenmeler, öncü dizilimlerin tipik özellikleri arasındadır.
- Triantafyllou’nun çalışmasındaki epicenter migration ve cascade davranışı, Sındırgı’daki fay segmentlerinin tetiklenme sürecini açıklayabilir.
IRIS tarafından sismik olayların 2D ve 3D analizine yönelik rehber video.
Öncü sarsıntı örüntü tanıma modelleri, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarla birleştiğinde, Sındırgı gibi sismik olarak aktif bölgelerde uzun vadeli afet hazırlığı ve topluluk dayanıklılığını nasıl güçlendirebilir?
Terimler Sözlüğü
- Öncü Sarsıntı: Ana şok öncesi küçük depremler, nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025).
- Nükleasyon Süreci: Fay kırılmadan önce mikro hareketlerle enerji birikimi (Lippiello et al., 2025).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
References
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
- Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
- Nomura, S., & Ogata, Y. (2023). Cluster-based foreshock discrimination model with flexible time horizon and mainshock magnitudes. Progress in Earth and Planetary Science, 10, Article 20. https://doi.org/10.1186/s40645-023-00548-0
- Triantafyllou, I., Papadopoulos, G. A., Siettos, C., & Spiliotis, K. (2025). Real-time foreshock–aftershock–swarm discrimination during the 2025 seismic crisis near Santorini Volcano, Greece. Geosciences, 15(8), 300. https://doi.org/10.3390/geosciences15080300
Sındırgı M6.1 depremi sonrası artçı sarsıntıların uzamsal dağılımı, önceden haritalanmış kırmızı çizgili yüzey faylarıyla örtüşmüyor. Bu durum, fay düzlemi yönelimi ile artçıların dağılım yönü arasında bir uyumsuzluk olduğunu gösteriyor.
Bilimsel Açıklama: Artçı-Fay Uyumsuzluğu
🧭 Gözlem: Fay İzleri ile Artçı Dağılımı Uyumsuz
- Haritada kırmızı çizgiler Holosen yüzey faylarını gösteriyor.
- Artçı sarsıntılar bu çizgilerle paralel değil, hatta bazı bölgelerde daha eğimli veya farklı yönelimli bir dağılım sergiliyor.
- Bu, ana fay düzleminin yüzeydeki kırıkla aynı doğrultuda kırılmadığını, ya da fay segmentlerinin farklı yönlerde tetiklendiğini gösteriyor.
📚 SCI Yayınlarından Öne Çıkan Çalışmalar
- Toda et al. (2003)
Stress Transferred by the 2001 Nisqually Earthquake
Ana şok sonrası artçıların, yüzeydeki kırıklarla değil, gerilim transferiyle tetiklenen alt segmentlerle ilişkili olduğunu gösteriyor. Bu, özellikle çok segmentli fay sistemlerinde sık görülür.
Referans: Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664 - Chen et al. (2020)
Deep Learning of the Aftershock Hysteresis Effect
Artçıların ana şokun elastik stres alanına göre zamanla genişleyen ve yön değiştiren bir örüntü izlediğini gösteriyor. Bu model, yüzey faylarının doğrultusunu değil, gerilim alanının yönünü takip eder.
Referans: Chen, J., Tang, H., & Chen, W. (2020). Deep learning of the aftershock hysteresis effect based on the elastic dislocation theory. Natural Hazards and Earth System Sciences, 20, 3117–3134. https://doi.org/10.5194/nhess-20-3117-2020 - DeVries et al. (2018)
Deep Learning of Aftershock Patterns
Artçıların çoğunun yüzeydeki fay izlerinden farklı yönlerde dağıldığını, çünkü kırılmanın derin segmentlerde başladığını ortaya koymuştur. Bu, özellikle sığ olmayan, yüzey kırığı üretmeyen depremler için geçerlidir.
Referans: DeVries, P. M. R., Meade, B. J., & Carr, J. A. (2018). Deep learning of aftershock patterns following large earthquakes. Nature, 560, 632–635. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0431-x
Sındırgı Depremi Açısından Yorum
- Deprem, yüzeyde kırık üretmeyecek kadar sığ ve orta büyüklükte olabilir.
- Artçıların yönelimi, yüzeydeki kırıklarla değil, gerilim transferiyle tetiklenen alt segmentlerle uyumlu.
- Bu, fay düzlemi geometrisinin karmaşık olduğunu, ve yüzeydeki kırıkların tek başına yeterli bilgi sunmadığını gösterir.
Ali Osman Öncel tarafından artçı sarsıntılar ve bölgesel etkiler üzerine analiz.
Artçı sarsıntıların uzamsal dağılım modelleri, sosyolojik ve psikolojik araştırmalarla birleştiğinde, Sındırgı gibi sismik bölgelerde uzun vadeli afet risk yönetimi ve topluluk dayanıklılığını nasıl güçlendirebilir?
Terimler Sözlüğü
- Artçı Sarsıntı: Ana şok sonrası stres ayarlamalarından kaynaklanan küçük depremler (Toda et al., 2003).
- Gerilim Transferi: Deprem sonrası tektonik stresin yeniden dağılımı, yeni olayları tetikleyebilir (Toda et al., 2003).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
References
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
- Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664
- Chen, J., Tang, H., & Chen, W. (2020). Deep learning of the aftershock hysteresis effect based on the elastic dislocation theory. Natural Hazards and Earth System Sciences, 20, 3117–3134. https://doi.org/10.5194/nhess-20-3117-2020
- DeVries, P. M. R., Meade, B. J., & Carr, J. A. (2018). Deep learning of aftershock patterns following large earthquakes. Nature, 560, 632–635. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0431-x


Sismoloji ajansları tarafından bildirilen değerler küçük farklılıklar gösterse de şu şekilde birleşiyor: Mw 6.1–6.2, derinlik ~10–14 km, fay tipi: normal faylanma. Bu, Batı Anadolu’nun graben sistemi ile uyumludur ve Sındırgı/Simav çevresindeki segmentlerle ilişkilidir.
Ajans | Büyüklük (Mw) | Derinlik (km) |
---|---|---|
GFZ (Almanya) | 6.1 | 10.0 |
KOERI (Türkiye) | 6.1 | 10.0 |
NEIC (ABD) | 6.1 | 14.0 |
CPPT (Fransa) | 6.2 | 12.0 |
Bu veriler, depremin normal faylanma mekanizmasıyla gerçekleştiğini ve Batı Anadolu’nun tektonik rejimiyle uyumlu olduğunu doğrular. Normal faylanma, graben sistemlerinde sık görülen bir özelliktir ve bu bölgedeki uzantısal gerilim rejimiyle ilişkilidir. Sındırgı depremi, Simav Fayı ile bağlantılı bir segmentte meydana gelmiş olabilir, ancak tam fay segmenti tanımlaması için daha fazla veri analizi gerekmektedir.
Ali Osman Öncel tarafından fay mekanizması ve zemin etkileri üzerine analiz.
Normal faylanma mekanizması, Batı Anadolu gibi sismik olarak aktif bölgelerde afet hazırlığı ve kentsel planlama açısından ne gibi zorluklar ve fırsatlar sunar? Bu tür faylanmanın psikolojik ve sosyolojik etkileri, topluluk dayanıklılığını nasıl etkiler?
Terimler Sözlüğü
- Normal Faylanma: Gerilme nedeniyle blokların ayrıldığı fay hareketi, graben sistemlerinde yaygındır (Bozkurt, 2001).
- Graben Sistemi: Uzanım rejimi altında çöken tektonik çukurlar, Batı Anadolu’da sık görülür (Bozkurt, 2001).
- Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal ve çevresel faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
References
- Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey—A synthesis. Geodinamica Acta, 14(1–3), 3–30. https://doi.org/10.1016/S0985-3111(01)01066-X
- Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
Comments
Post a Comment