-
2025 Balıkesir Depremi: Sismik Veriler, Vatandaş Raporları ve Marmara'nın Kırılganlığı

2025 Balıkesir Depremi: Sismik Veriler, Vatandaş Raporları ve Marmara'nın Kırılganlığı

Son güncelleme: 11 Ağustos 2025, 16:25 +03

10 Ağustos 2025’te Sındırgı’da meydana gelen Mw 6.0–6.2 depremi, Batı Anadolu’nun graben sisteminde sığ bir normal faylanma olayıdır. Öncü sarsıntılar, saatlik çözünürlükte azalan eksponansiyel bir davranış sergileyerek nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025). Artçı sarsıntılar ise yüzey faylarıyla uyumsuz bir dağılım gösterir, gerilim transferiyle tetiklenen derin segmentleri yansıtır (Toda et al., 2003). Bu olay, sismik verilerin psikolojik ve sosyolojik içgörülerle birleştiğinde, Marmara gibi yoğun nüfuslu bölgelerde uzun vadeli afet hazırlığı ve toplumsal dayanıklılığı nasıl güçlendirebileceğini vurgular.

Öncü ve artçı sarsıntı örüntüleri, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarla birleştirildiğinde, afet eğilimli bölgelerde kamu farkındalığını ve uzun vadeli toplumsal dayanıklılığı nasıl artırabilir?

Terimler Sözlüğü

  • Öncü Sarsıntı: Ana şok öncesi küçük depremler, nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025).
  • Artçı Sarsıntı: Ana şok sonrası stres ayarlamalarından kaynaklanan küçük depremler (Toda et al., 2003).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).

References

  1. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  2. Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
  3. Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664

10 Ağustos 2025, 16:53 UTC (19:53 yerel saat). Büyüklük: Mw 6.0–6.2 (ajanslar arasında küçük farklılıklar); Derinlik: genellikle 7–14 km olarak rapor edildi — sığ deprem sınıfı. Sığ depremler, enerji yüzeye yakın salındığı için geniş alanlarda hissedilir.

"Masam sarsıldı, kızım korktu." — Beylikdüzü, kişisel gözlem

Sığ depremlerin sismik özellikleri, psikolojik travma ve sosyal bellek ile birleştiğinde, Marmara gibi yoğun nüfuslu bölgelerde uzun vadeli kentsel planlama ve toplumsal dayanıklılığı nasıl etkiler?

Terimler Sözlüğü

  • Sığ Deprem: Odak derinliği 20 km'den az olan depremler, yüzeye yakınlık nedeniyle yüzey sarsıntısını artırır (Lay & Wallace, 1995).
  • Psikolojik Travma: Afet sonrası duygusal stres, topluluk iyileşmesini ve hazırlık davranışlarını etkiler (Neria et al., 2008).
  • Sosyal Bellek: Geçmiş afetlerin kolektif hatırlanması, toplumsal hazırlığı ve tepkiyi şekillendirir (Adger et al., 2005).

References

  1. Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, S. R., & Rockström, J. (2005). Social-ecological resilience to coastal disasters. Science, 309(5737), 1036–1039. https://doi.org/10.1126/science.1112122
  2. Lay, T., & Wallace, T. C. (1995). Modern global seismology. Academic Press.
  3. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353

Balıkesir Sındırgı’daki 6.1 büyüklüğündeki depremin ardından ölüm ve yıkımın görece az olmasının nedenleri jeofiziksel ve yapısal faktörlerdir:

  • Fay Tipi ve Kırılma Derinliği: Normal faylanma, düşey hareketli enerji yayılımını sınırladı. Yalnızca 15 km’lik bir kesim kırıldı.
  • Kırılma Segmenti: Beklenen büyüklükte (M6.1) gerçekleşti; öncü sarsıntılar yapı tahliyesine katkı sağlamış olabilir.
  • Yüzey Şartları: Kırsal alan, düşük nüfus yoğunluğuyla can kaybı riskini azalttı.
  • Yapı Stoku: Düşük katlı yapılar ve sıvılaşma riski olmayan zeminler yıkımı sınırladı. Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan: “Bu büyüklükte mühendislik hizmeti almamış binalar risk oluşturur.”

Normal faylanma ve kırsal ortam gibi jeofiziksel faktörler, topluluk hazırlığı ile birleştiğinde, düşük hasarlı depremler sonrası uzun vadeli toplumsal dayanıklılık ve psikolojik iyileşmeyi nasıl şekillendirir?

Terimler Sözlüğü

  • Normal Faylanma: Gerilme nedeniyle blokların ayrıldığı fay hareketi, graben sistemlerinde yaygındır (Bozkurt, 2001).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal ve çevresel faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
  • Psikolojik İyileşme: Afet sonrası duygusal stresin üstesinden gelme süreci, topluluk desteği ile etkilenir (Neria et al., 2008).

References

  1. Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey—A synthesis. Geodinamica Acta, 14(1–3), 3–30. https://doi.org/10.1016/S0985-3111(01)01066-X
  2. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  3. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353

2025 Balıkesir Sındırgı depremiyle ilgili yayınlar, yerel ve ulusal yetkililerin müdahalesini ve halkın panik anlarını yansıttı. Sındırgı Belediye Başkanı Serkan Sak, depremin şiddetli olduğunu ve arama kurtarma ekiplerinin bölgeye sevk edildiğini belirtti. İçişleri Bakanı, sabah ve akşam açıklamalarında, AFAD koordinasyonunda kurtarma ve hasar tespit çalışmalarının hızla başladığını, can kaybının sınırlı olduğunu ve vatandaşların sakin olması gerektiğini vurguladı. Güvenlik kamerası görüntüleri, vatandaşların güvenli alanlara koştuğunu ve eşyaların devrildiğini gösterdi. Bir vatandaş: “Sallantı 10 saniye sürdü, herkes dışarı fırladı.” (Balıkesir merkez, kişisel gözlem). Deprem sonrası bazı bölgelerde hasar raporları geldi; halk geceyi sokakta geçirdi.

Deprem yanıtlarının medya temsilleri ve vatandaş raporları, Sındırgı gibi afet eğilimli topluluklarda uzun vadeli kamu farkındalığını, sosyal belleği ve psikolojik dayanıklılığı nasıl şekillendirir?

Terimler Sözlüğü

  • Sosyal Bellek: Geçmiş afetlerin kolektif hatırlanması, topluluk hazırlığını ve tepki davranışlarını etkiler (Adger et al., 2005).
  • Kamu Farkındalığı: Medya ve eğitim yoluyla afet hazırlığını artıran bilgi yayılımı (Paton, 2003).
  • Psikolojik Dayanıklılık: Afet sonrası zihinsel iyileşme kapasitesi, sosyal ağlarla desteklenir (Neria et al., 2008).

References

  1. Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, S. R., & Rockström, J. (2005). Social-ecological resilience to coastal disasters. Science, 309(5737), 1036–1039. https://doi.org/10.1126/science.1112122
  2. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
  3. Paton, D. (2003). Disaster preparedness: A social-cognitive perspective. Disaster Prevention and Management, 12(3), 210–216. https://doi.org/10.1108/09653560310480686

Aşağıdaki videolar, deprem anı kameralarından ve sismoloji analiz kanallarından görüntü içerebilir.

Not: Gerçek zamanlı videolar mevcut oldukça eklenecektir.

Gerçek zamanlı afet görüntüleri, sosyolojik ve psikolojik araştırmalarla birleştirildiğinde, Batı Anadolu gibi deprem eğilimli bölgelerde uzun vadeli kamu eğitimi ve topluluk dayanıklılığını nasıl geliştirebilir?

Terimler Sözlüğü

  • Gerçek Zamanlı Görüntü: Afet olaylarının video kayıtları, kamu farkındalığını ve analizi destekler (Hicks et al., 2019).
  • Kamu Eğitimi: Bilgi yayılımı yoluyla afet hazırlığını artıran programlar (Paton, 2003).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).

References

  1. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  2. Hicks, A., Barclay, J., Chilvers, J., Armijos, M. T., Oven, K., Simmons, P., & Haklay, M. (2019). Global mapping of citizen science projects for disaster risk reduction. Frontiers in Earth Science, 7, 226. https://doi.org/10.3389/feart.2019.00226
  3. Paton, D. (2003). Disaster preparedness: A social-cognitive perspective. Disaster Prevention and Management, 12(3), 210–216. https://doi.org/10.1108/09653560310480686

Sındırgı M6.1 depremi öncesinde gözlenen öncü sarsıntılar, özellikle saatlik çözünürlükte azalan eksponansiyel bir davranış sergiliyor. Bu, literatürde “öncü sarsıntı örüntü tanıma” (foreshock pattern recognition) olarak bilinen ve birçok SCI çalışmasında ele alınan bir konudur.

Bilimsel Arka Plan: Öncü Sarsıntı Örüntü Tanıma

📉 Gözlem: Azalan Eksponansiyel Davranış

  • Depremden önceki saatlerde sismik aktivite önce artıyor, ardından azalarak ana şoka doğru ilerliyor.
  • Bu tür örüntü, nükleasyon süreci olarak yorumlanabilir: Fay hattı, kırılma öncesi mikro hareketlerle enerji biriktirir, ardından sistem “sessizleşir” ve ana şok gerçekleşir.
Öncü sarsıntıların zamanla değişimi
Öncü sarsıntıların saatlik çözünürlükte azalan eksponansiyel davranışı, Sındırgı M6.1 depremi öncesi nükleasyon sürecini gösterir.

📚 SCI Yayınlarından Öne Çıkan Çalışmalar

  1. Lippiello et al. (2025)
    Toward Recognizing the Waveform of Foreshocks
    Öncü sarsıntı sinyalleri, ana şok öncesi testere dişi (sawtooth-like) bir yer hareketi örüntüsü sergileyebilir. Yeni geliştirilen Q indeksi, 11 büyük depremin 10’unda bu anomaliyi başarıyla tanımlamıştır. Bu örüntü, rate-weakening fault patches ve gerilim transferiyle ilişkilidir.
    Referans: Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
  2. Nomura & Ogata (2023)
    Cluster-Based Foreshock Discrimination Model
    Japonya katalogları kullanılarak geliştirilen model, tek bağlantılı kümeleme (single-link clustering) ile öncü kümeleri tanımlar. Öncü kümeler, genellikle daha kısa süreli, daha yakın merkezli, ve daha küçük büyüklük farklarına sahiptir. Model, ana şokun 30 gün içinde gerçekleşme olasılığını istatistiksel olarak tahmin eder.
    Referans: Nomura, S., & Ogata, Y. (2023). Cluster-based foreshock discrimination model with flexible time horizon and mainshock magnitudes. Progress in Earth and Planetary Science, 10, Article 20. https://doi.org/10.1186/s40645-023-00548-0
  3. Triantafyllou et al. (2025)
    Real-Time Foreshock–Aftershock–Swarm Discrimination
    Santorini çevresindeki sismik kriz sırasında, betweenness centrality gibi ağ metrikleriyle öncü dizilimler gerçek zamanlı olarak ayırt edilmiştir. Öncü dizilimler, epicenter migration ve cascade mekanizması ile karakterize edilmiştir.
    Referans: Triantafyllou, I., Papadopoulos, G. A., Siettos, C., & Spiliotis, K. (2025). Real-time foreshock–aftershock–swarm discrimination during the 2025 seismic crisis near Santorini Volcano, Greece. Geosciences, 15(8), 300. https://doi.org/10.3390/geosciences15080300

Sındırgı Depremi ile Bağlantılı Yorum

  • Sındırgı M6.1 depremi öncesinde gözlenen azalan eksponansiyel aktivite, Lippiello’nun “sawtooth” örüntüsüne benzer bir davranış sergileyebilir.
  • Nomura’nın modeline göre, bu tür düşük büyüklük farkları ve kısa süreli kümelenmeler, öncü dizilimlerin tipik özellikleri arasındadır.
  • Triantafyllou’nun çalışmasındaki epicenter migration ve cascade davranışı, Sındırgı’daki fay segmentlerinin tetiklenme sürecini açıklayabilir.

Öncü sarsıntı örüntü tanıma modelleri, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarla birleştiğinde, Sındırgı gibi sismik olarak aktif bölgelerde uzun vadeli afet hazırlığı ve topluluk dayanıklılığını nasıl güçlendirebilir?

Terimler Sözlüğü

  • Öncü Sarsıntı: Ana şok öncesi küçük depremler, nükleasyon sürecini işaret eder (Lippiello et al., 2025).
  • Nükleasyon Süreci: Fay kırılmadan önce mikro hareketlerle enerji birikimi (Lippiello et al., 2025).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).

References

  1. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  2. Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
  3. Nomura, S., & Ogata, Y. (2023). Cluster-based foreshock discrimination model with flexible time horizon and mainshock magnitudes. Progress in Earth and Planetary Science, 10, Article 20. https://doi.org/10.1186/s40645-023-00548-0
  4. Triantafyllou, I., Papadopoulos, G. A., Siettos, C., & Spiliotis, K. (2025). Real-time foreshock–aftershock–swarm discrimination during the 2025 seismic crisis near Santorini Volcano, Greece. Geosciences, 15(8), 300. https://doi.org/10.3390/geosciences15080300

Sındırgı M6.1 depremi sonrası artçı sarsıntıların uzamsal dağılımı, önceden haritalanmış kırmızı çizgili yüzey faylarıyla örtüşmüyor. Bu durum, fay düzlemi yönelimi ile artçıların dağılım yönü arasında bir uyumsuzluk olduğunu gösteriyor.

Bilimsel Açıklama: Artçı-Fay Uyumsuzluğu

🧭 Gözlem: Fay İzleri ile Artçı Dağılımı Uyumsuz

  • Haritada kırmızı çizgiler Holosen yüzey faylarını gösteriyor.
  • Artçı sarsıntılar bu çizgilerle paralel değil, hatta bazı bölgelerde daha eğimli veya farklı yönelimli bir dağılım sergiliyor.
  • Bu, ana fay düzleminin yüzeydeki kırıkla aynı doğrultuda kırılmadığını, ya da fay segmentlerinin farklı yönlerde tetiklendiğini gösteriyor.
Artçı sarsıntıların uzamsal dağılımı
Artçı sarsıntıların uzamsal dağılımı, Sındırgı M6.1 depremi sonrası yüzey faylarıyla uyumsuzluk gösterir, gerilim transferiyle tetiklenen derin segmentleri yansıtır.

📚 SCI Yayınlarından Öne Çıkan Çalışmalar

  1. Toda et al. (2003)
    Stress Transferred by the 2001 Nisqually Earthquake
    Ana şok sonrası artçıların, yüzeydeki kırıklarla değil, gerilim transferiyle tetiklenen alt segmentlerle ilişkili olduğunu gösteriyor. Bu, özellikle çok segmentli fay sistemlerinde sık görülür.
    Referans: Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664
  2. Chen et al. (2020)
    Deep Learning of the Aftershock Hysteresis Effect
    Artçıların ana şokun elastik stres alanına göre zamanla genişleyen ve yön değiştiren bir örüntü izlediğini gösteriyor. Bu model, yüzey faylarının doğrultusunu değil, gerilim alanının yönünü takip eder.
    Referans: Chen, J., Tang, H., & Chen, W. (2020). Deep learning of the aftershock hysteresis effect based on the elastic dislocation theory. Natural Hazards and Earth System Sciences, 20, 3117–3134. https://doi.org/10.5194/nhess-20-3117-2020
  3. DeVries et al. (2018)
    Deep Learning of Aftershock Patterns
    Artçıların çoğunun yüzeydeki fay izlerinden farklı yönlerde dağıldığını, çünkü kırılmanın derin segmentlerde başladığını ortaya koymuştur. Bu, özellikle sığ olmayan, yüzey kırığı üretmeyen depremler için geçerlidir.
    Referans: DeVries, P. M. R., Meade, B. J., & Carr, J. A. (2018). Deep learning of aftershock patterns following large earthquakes. Nature, 560, 632–635. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0431-x

Sındırgı Depremi Açısından Yorum

  • Deprem, yüzeyde kırık üretmeyecek kadar sığ ve orta büyüklükte olabilir.
  • Artçıların yönelimi, yüzeydeki kırıklarla değil, gerilim transferiyle tetiklenen alt segmentlerle uyumlu.
  • Bu, fay düzlemi geometrisinin karmaşık olduğunu, ve yüzeydeki kırıkların tek başına yeterli bilgi sunmadığını gösterir.

Artçı sarsıntıların uzamsal dağılım modelleri, sosyolojik ve psikolojik araştırmalarla birleştiğinde, Sındırgı gibi sismik bölgelerde uzun vadeli afet risk yönetimi ve topluluk dayanıklılığını nasıl güçlendirebilir?

Terimler Sözlüğü

  • Artçı Sarsıntı: Ana şok sonrası stres ayarlamalarından kaynaklanan küçük depremler (Toda et al., 2003).
  • Gerilim Transferi: Deprem sonrası tektonik stresin yeniden dağılımı, yeni olayları tetikleyebilir (Toda et al., 2003).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).

References

  1. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  2. Chen, J., Tang, H., & Chen, W. (2020). Deep learning of the aftershock hysteresis effect based on the elastic dislocation theory. Natural Hazards and Earth System Sciences, 20, 3117–3134. https://doi.org/10.5194/nhess-20-3117-2020
  3. DeVries, P. M. R., Meade, B. J., & Carr, J. A. (2018). Deep learning of aftershock patterns following large earthquakes. Nature, 560, 632–635. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0431-x
  4. Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664
Fay mekanizması illüstrasyonu
2025 Balıkesir Depremi fay mekanizması (EMSC). Görüntü, depremin normal faylanma ile karakterize olduğunu, Batı Anadolu’nun graben sisteminin uzantısal stres rejimiyle uyumlu olduğunu gösterir.
Moment tensor çözümü
2025 Balıkesir Depremi için moment tensor çözümü (EMSC). Bu, bölgedeki odak mekanizması ile normal faylanmayı doğrular.

Sismoloji ajansları tarafından bildirilen değerler küçük farklılıklar gösterse de şu şekilde birleşiyor: Mw 6.1–6.2, derinlik ~10–14 km, fay tipi: normal faylanma. Bu, Batı Anadolu’nun graben sistemi ile uyumludur ve Sındırgı/Simav çevresindeki segmentlerle ilişkilidir.

AjansBüyüklük (Mw)Derinlik (km)
GFZ (Almanya)6.110.0
KOERI (Türkiye)6.110.0
NEIC (ABD)6.114.0
CPPT (Fransa)6.212.0
IPGP (Fransa)6.211.0
OCA (Fransa)6.211.0
AFAD (Türkiye)6.111.0

Normal faylanma, kabuktaki uzantısal stresi gösterir, blokların ayrılması graben sistemlerinde tipiktir.

Normal faylanma mekanizmaları, tarihsel sismik modeller ve psikolojik etkilerle birleştiğinde, Batı Anadolu gibi uzantısal tektonik bölgelerde uzun vadeli afet hazırlığını ve toplumsal dayanıklılığı nasıl bilgilendirir?

Terimler Sözlüğü

  • Normal Faylanma: Gerilme nedeniyle blokların ayrıldığı fay hareketi, graben sistemlerinde yaygındır (Bozkurt, 2001).
  • Graben Sistemi: Uzanım nedeniyle çöken tektonik yapılar, Batı Anadolu’da sismik aktiviteyi yönlendirir (Bozkurt, 2001).
  • Psikolojik Dayanıklılık: Afet sonrası zihinsel iyileşme kapasitesi, sosyal ağlarla desteklenir (Neria et al., 2008).

References

  1. Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey—A synthesis. Geodinamica Acta, 14(1–3), 3–30. https://doi.org/10.1016/S0985-3111(01)01066-X
  2. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
  3. Paton, D. (2003). Disaster preparedness: A social-cognitive perspective. Disaster Prevention and Management, 12(3), 210–216. https://doi.org/10.1108/09653560310480686

Bilimsel ve Toplumsal Yansımalar

  • Sındırgı segmenti, uzun süredir sessizdi ve önemli gerilim birikti.
  • 2025 olayı, segmentin yeniden aktifleştiğini doğruluyor.
  • Bölge, jeolojik ve tarihsel potansiyel açısından büyük depremler için risk taşıyor.
  • 2019 tehlike haritası bu riski vurguladı, ancak kamu farkındalığı sınırlı kaldı.
  • Bu olay, sessiz fayların ciddi tehditler oluşturabileceğini ortaya koyuyor.
Sındırgı Fay Zonu'nun jeolojik yapısının illüstrasyonu
Sındırgı Fay Zonu'nun jeolojik yapısının illüstrasyonu.
Batı Türkiye'de sismotektonik zonlar
🖋️ Şekil Altı Açıklama
Şekil: Batı Türkiye'de sismotektonik zonlar, shear strain ve dilatational strain dağılımı.
Kutu 11 içinde yer alan Sındırgı depremi (Mw 6.0, 10 Ağustos 2025), hem orta-yüksek shear strain hem de yüksek extensional strain ile tanımlanan bir bölgede gerçekleşmiştir.
Bu durum, Öncel & Wilson (2004) çalışmasında vurgulanan strain–sismotektonik korelasyonlarıyla uyumludur:
• Shear strain → düşük b değeri → büyük deprem potansiyeli
• Extensional strain → normal faylanma → sığ odaklı deformasyon
Sındırgı, graben sisteminin uç noktasında yer alarak hem yönlü hem hacimsel deformasyonun etkili olduğu bir tehlike zonunu temsil eder.
Referans: Öncel, A.O., and Wilson, J., 2004, Correlation of seismotectonic variables and GPS strain measurements: The Anatolian Orogenic Belt: American Association of Petroleum Geologists, Search and Discovery Article #30011.

Derinlik Dağılımı ve Sismisite

Depremin odak derinliği genellikle 7–10 km olarak rapor edildi, bazı kataloglarda 11–14 km not edildi. Sığ depremler, yüzeye yakın oldukları için benzer büyüklükteki derin depremlere göre daha yoğun hissedilir.

Bölgesel sismisite ve derinlik dağılımı
Bölgesel sismisite ve derinlik dağılımı (EMSC/ISC). Grafik, Batı Anadolu’da sığ depremlerin yaygınlığını vurgular; 2025 olayı 7–14 km derinlikte, güçlü yüzey sarsıntısına katkıda bulunmuştur.

1965’ten beri bölgesel kataloglarda yaklaşık 144,000 M≥3 olay kaydedildi, bu da bölgenin zengin sismik tarihini yansıtır.

Fay zonlarındaki sismik veriler, sosyolojik ve tarihsel içgörülerle birleştiğinde, Sındırgı gibi sismik olarak aktif bölgelerde uzun vadeli topluluk dayanıklılığını ve sosyal belleği nasıl geliştirebilir?

Terimler Sözlüğü

  • Sessiz Fay: Yüzyıllardır büyük deprem üretmeyen, önemli gerilim biriktiren faylar (Bozkurt, 2001).
  • Sismisite: Bir bölgedeki depremlerin sıklığı ve dağılımı, tektonik aktiviteyi gösterir (Lay & Wallace, 1995).
  • Sosyal Bellek: Geçmiş afetlerin kolektif hatırlanması, hazırlık davranışlarını şekillendirir (Adger et al., 2005).

References

  1. Adger, W. N., Hughes, T. P., Folke, C., Carpenter, S. R., & Rockström, J. (2005). Social-ecological resilience to coastal disasters. Science, 309(5737), 1036–1039. https://doi.org/10.1126/science.1112122
  2. Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey—A synthesis. Geodinamica Acta, 14(1–3), 3–30. https://doi.org/10.1016/S0985-3111(01)01066-X
  3. Lay, T., & Wallace, T. C. (1995). Modern global seismology. Academic Press.
  4. Öncel, A.O., and Wilson, J., 2004, Correlation of seismotectonic variables and GPS strain measurements: The Anatolian Orogenic Belt: American Association of Petroleum Geologists, Search and Discovery Article #30011.

Gardner-Knopoff modeli, ana şokun büyüklüğüne göre artçıların zamansal ve uzamsal penceresini belirler ve dolaylı olarak kırık uzunluğuna dair ipuçları sunar. M6.1 depremi için kırık uzunluğu tahmini, Wells & Coppersmith (1994) ampirik ilişkisiyle hesaplanabilir:

\[ \log L = -1.88 + 0.50 \cdot M \Rightarrow L \approx 15 \text{ km (M6.1 için)} \]

Bu, Sındırgı’daki depremin yaklaşık 15 km’lik bir segmenti kırdığını doğrular. Normal faylanma karakteri, bu sınırlı kırılmayı destekler.

Kırılma uzunluğunun ampirik modelleri, psikolojik ve sosyolojik araştırmalarla birleştiğinde, Sındırgı gibi deprem eğilimli bölgelerde uzun vadeli kentsel planlama ve topluluk dayanıklılık stratejilerini nasıl bilgilendirir?

Terimler Sözlüğü

  • Kırılma Uzunluğu: Deprem sırasında fayın kırıldığı uzunluk, ampirik modellerle tahmin edilir (Wells & Coppersmith, 1994).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal ve çevresel faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
  • Kentsel Planlama: Sismik ve sosyal verilerle bilgilendirilen, afet etkilerini azaltmak için şehir tasarımı (Cutter et al., 2008).

References

  1. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  2. Wells, D. L., & Coppersmith, K. J. (1994). New empirical relationships among magnitude, rupture length, rupture width, rupture area, and surface displacement. Bulletin of the Seismological Society of America, 84(4), 974–1002.

Sındırgı M6.1 depremi, Batı Anadolu’nun graben sistemindeki sismik aktivitenin karmaşıklığını ortaya koyuyor. Öncü sarsıntıların azalan eksponansiyel örüntüsü (Lippiello et al., 2025) ve artçıların yüzey faylarıyla uyumsuz dağılımı (Toda et al., 2003; DeVries et al., 2018), fay düzlemi geometrisinin ve gerilim transferinin önemini vurgular. Bu bulgular, sismik verilerin psikolojik ve sosyolojik içgörülerle (Neria et al., 2008; Cutter et al., 2008) birleştirilmesiyle, Marmara gibi riskli bölgelerde afet hazırlığını ve toplumsal dayanıklılığı güçlendirebilir. Erken uyarı sistemleri, kamu farkındalığı ve kentsel planlama, bu tür analizlerle desteklenmelidir.

Öncü ve artçı sarsıntı analizleri, sosyolojik ve psikolojik içgörülerle birleştiğinde, Sındırgı gibi bölgelerde erken uyarı sistemlerini ve uzun vadeli toplumsal dayanıklılık stratejilerini nasıl geliştirebilir?

Terimler Sözlüğü

  • Erken Uyarı Sistemi: Deprem öncesi uyarı sağlayan teknoloji, hazırlık süresini artırır (Allen et al., 2009).
  • Toplumsal Dayanıklılık: Afet sonrası iyileşme ve adaptasyon yeteneği, sosyal faktörleri bütünleştirir (Cutter et al., 2008).
  • Psikolojik İyileşme: Afet sonrası duygusal stresin üstesinden gelme süreci (Neria et al., 2008).

References

  1. Allen, R. M., Gasparini, P., Kamigaichi, O., & Bose, M. (2009). The status of earthquake early warning around the world: An introductory overview. Seismological Research Letters, 80(5), 682–693. https://doi.org/10.1785/gssrl.80.5.682
  2. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  3. DeVries, P. M. R., Meade, B. J., & Carr, J. A. (2018). Deep learning of aftershock patterns following large earthquakes. Nature, 560, 632–635. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0431-x
  4. Lippiello, E., Petrillo, G., Godano, C., & Dal Zilio, L. (2025). Toward recognizing the waveform of foreshocks. Geophysical Research Letters, 52, e2025GL115466. https://doi.org/10.1029/2025GL115466
  5. Neria, Y., Nandi, A., & Galea, S. (2008). Post-traumatic stress disorder following disasters: A systematic review. Psychological Medicine, 38(4), 467–480. https://doi.org/10.1017/S0033291707001353
  6. Toda, S., Stein, R. S., Sevilgen, V., & Lin, J. (2003). Stress transferred by the 2001 Nisqually earthquake to shallow faults in the Seattle fault zone. Geophysical Research Letters, 30(6), 1242. https://doi.org/10.1029/2002GL016664

Bu sayfa, 2025 Balıkesir Depremi’ni anlamak için açık kaynaklı veriler ve vatandaş raporlarıyla hazırlanmıştır. Görüşlerinizi paylaşmak için iletişime geçin.

Not: Bazı görüntüler (öncü, artçı ve sismotektonik haritalar) yüklenmiyorsa, lütfen URL’leri kontrol edin veya görüntüleri yerel bir klasöre (örn. 'images/') yükleyerek HTML’de ilgili yolları güncelleyin.

Comments

Post a Comment