13 Şubat 2024 Pazartesi günü Erzincan'daki Çöpler Madeni'nde meydana gelen heyelan, madencilik sektörünü ve Türkiye'yi sarstı. Heyelan sonucu 9 madenci kaybolurken, çevre felaketi riski de endişe yaratıyor.
Heyelan, maden atıklarının depolandığı "yığın liçi" bölgesinde gerçekleşti. Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, videolardan elde edilen bilgiler heyelanın yüksek hızda gerçekleştiğini ve tozlu bir ortamda meydana geldiğini gösteriyor.
Kayıp madencilerin yeraltında mı yoksa heyelan bölgesinde mi çalıştığı hala bilinmiyor. Maden atıklarının siyanürle kirlenmiş olması ve drenaj sistemine sızma ihtimali ise çevre için büyük tehdit oluşturuyor.
Uzmanlar, maden atık depolama alanlarının güvenliği konusundaki endişeleri dile getiriyor ve bu tür olayların tekrarlanmaması için acil önlem alınması gerektiğini vurguluyor.
13 Şubat 2024 Çöpler Madeni Heyelanı: Tam Metin Çevirisi
Yerel saatle 13 Şubat 2024 Pazartesi günü saat 14:00 civarında, Türkiye'nin doğusundaki Erzincan ilinde bulunan Çöpler Madeni'nde büyük bir heyelan meydana geldi. Heyelan, YouTube da dahil olmak üzere birçok sosyal medya platformunda geniş çapta paylaşılan bir videoda görüntülendi.
Mining.com'a göre, Çöpler Madeni'ndeki Anagold madencilik işletmesi "Lidya Madencilik tarafından işletiliyor ve Türkiye merkezli Calik Holding ile Toronto ve Avustralya borsalarında işlem gören Denver, Colorado merkezli SSR Mining'e ait." Heyelan sonrası SSR Mining'in hisse senedi değeri yarıya düştü.
Şu anda Çöpler Madeni'ndeki heyelan hakkında çok az teknik bilgi mevcut, ancak bunun çok büyük bir hasar olduğu açık. Maden işletmesi heyelanın "yığın liçi alanında" gerçekleştiğini bildirdi (yığın liçi hakkında bir Vikipedi sayfası mevcut). Heyelanın tetikleyicisine dair bir bilgi yok. Heyelan "yığınsal akma" tipi olarak tanımlanıyor, yüksek hıza ulaşmış ve 30 saniye veya daha uzun süre boyunca kaynak alandan sürekli bir şekilde malzeme kopması ile karakterize.
Videodan alınan bu kare, heyelan sırasının ilk aşamasını gösteriyor: Kaynak alandan ana kopma gerçekleşmiş ve heyelan cephesi gelişmeye başlamış:
13 Şubat 2024 tarihinde Türkiye'deki Çöpler Madeni'nde meydana gelen heyelan. Youtube'a yüklenen bir videodan alınan kare. Kaynak: David Petley
Heyelanın önemli miktarda toz oluşturduğu dikkat çekiyor. Bu da heyelan sırasında arazinin nispeten kuru olduğunu gösteriyor.
Maden hakkında internette bulunan bir teknik raporda, yığın liçi planı hakkında şu bilgiler yer alıyor (raporun 250. sayfası):
"15.9.1 Yığın Liçi Yastık Geliştirme
Yığın liçi tesisi yastık geliştirme altı aşamadan oluşuyor ve Şekil 13.8'de gösterildiği gibi Çöpler açık ocağının bitişiğinde, aynı coğrafi bölgede yer alıyor. Yığın liçi aşamalarının 1 ila 4'ü tamamlandı.
Kalan yastık geliştirme aşamaları 5 ve 6 henüz inşa edilmedi ve toplam kapasiteleri yaklaşık 20 milyon ton olacak.
aşama (15 milyon ton kapasite) Kasım 2021'de yastık inşası için onaylandı.
aşama (5 milyon ton kapasite) 4B ve 5. aşamaların üzerinde yer alıyor ve inşa edilecek ve yığılacak son aşama olacak. Onay ve inşa, cevher yığılması ve liçi için gerekli olmadan çok önce planlanacak."
Bu bilgiler heyelanın koordinatlarının [39.4162, 38.5313] civarında olabileceğini gösteriyor, ancak bu konuda emin değilim.
Çöpler Madeni sahasında şu anda iki acil endişe var. Birincisi ve en önemlisi, 9 madencinin kayıp olduğu bildiriliyor. Kayıp madencilerin girişi şu anda heyelanla kapanmış bir maden ocağında yeraltında mı yoksa heyelandan etkilenen bölgede mi çalıştığı belli değil. İkinci ihtimal ise pek umut verici değil.
İkinci endişe ise siyanürle kirlenmiş maden atıklarının drenaj sistemine sızma ihtimali. Bu potansiyel bir çevre felaketi anlamına geliyor ve atıkların kontrol altına alınması için acil önlem alınması gerekiyor.
Maden atık depolama alanlarının kabul edilemez arıza oranı hakkında birçok kez yazdım. Madencilik sektörü bazı ilerlemeler kaydediyor, ancak bu tür olaylar tekrar tekrar yaşanıyor. Bu durum kabul edilemez.
Kaynak:
- David Petley - https://www.youtube.com/watch?v=EVw14yX9hYI
13 Şubat 2024 tarihinde Erzincan İliç'te bulunan altın madeninde bir göçük meydana geldi. Kazada 1 kişi hayatını kaybetti, 3 kişi de yaralandı.
Profesör Danışmanlık, bu üzücü olayı ele alan bir röportaj hazırladı. Röportajda, Prof. Dr. Ali Osman Öncel ile maden kazalarının nedenleri, önlenmesi için neler yapılması gerektiği ve Erzincan İliç'te yaşanan kazanın detayları konuşuldu.
Röportajda öne çıkan bazı noktalar:
- Maden kazalarının önlenmesi için risk değerlendirme çalışmaları, önlem planları, işçi eğitimi ve sismik takip sistemleri gibi önlemlerin alınması gerekiyor.
- İklim şartlarının da maden kazalarında rol oynayabileceği, soğuk havalarda kayaçların daha kırılgan hale gelebileceği ve kar erimesinin toprak kayması riskini artırabileceği belirtildi.
- Kazayla ilgili soruşturma başlatılması ve uzman kişiler tarafından detaylı inceleme yapılması gerektiği vurgulandı.
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Tabii ki. İliç altın madeni, Türkiye'nin en büyük altın madenlerinden biridir. Maden, Alacer Gold Corp. tarafından işletilmektedir ve 2008 yılından beri faaliyettedir. Maden ocağı açık işletme yöntemiyle işletilmektedir ve yılda yaklaşık 400 bin ons altın üretilmektedir.
Profesör Danışmanlık: Bugün madende bir göçük meydana geldi. Bu olay hakkında bilgi verebilir misiniz?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Evet, 13 Şubat 2024 tarihinde madenin cevher işleme tesisinde bir göçük meydana geldi. Göçükte 1 kişi hayatını kaybetti, 3 kişi de yaralandı. Arama kurtarma çalışmaları tamamlandı ve maden ocağı geçici olarak kapatıldı.
Profesör Danışmanlık: Göçmenin nedeni ne olabilir?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Göçmenin kesin nedeni henüz bilinmiyor. Jeofizik bir uzman olarak, şu ihtimaller üzerinde durulabilir:
- Yeraltı boşlukları: Madencilik faaliyetleri sonucu yeraltında oluşan boşluklar zamanla zayıflayabilir ve göçmeye neden olabilir.
- Jeolojik yapı: Madenin bulunduğu bölgenin jeolojik yapısı da göçme riskini etkileyebilir. Zayıf kayaçlar, fay hatları veya yeraltı suları gibi faktörler göçme riskini artırabilir.
- Madencilik teknikleri: Uygunsuz madencilik teknikleri de göçmelere yol açabilir. Örneğin, fazlaca kayaç çıkarılması veya yetersiz destek sağlanması göçme riskini artırabilir.
- Doğal afetler: Deprem veya sel gibi doğal afetler de madenlerde göçmelere neden olabilir.
- İnsan hatası: Maden işçilerinin ihmalkarlığı veya yetersiz eğitimi de göçmelere yol açabilir.
Profesör Danışmanlık: Toprak kaymasının da bir neden olabileceğinden bahsediliyor. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Evet, toprak kayması da göçmenin nedenlerinden biri olabilir. Yeraltı su seviyesindeki değişiklikler, toprak kayması riskini önemli ölçüde etkileyebilir.
- Yeraltı su seviyesinin yükselmesi: Topraktaki su içeriği arttıkça, toprağın kayma riski de artar. Yeraltı suyu, topraktaki tanecikleri birbirinden ayırarak toprağı zayıflatabilir. Yeraltı suyunun basıncı da yamaçlarda kaymalara neden olabilir.
- Yeraltı su seviyesinin azalması: Topraktaki su içeriği azaldıkça, toprağın sıkışması ve çatlaması riski artar. Bu durum, toprağın kayma direncini azaltabilir. Kuraklık gibi olaylar, yeraltı su seviyesinin düşmesine ve toprak kayması riskini artırmasına neden olabilir.
Profesör Danışmanlık: Kazada hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yaralılara acil şifalar diliyoruz. Son olarak, maden kazalarının önlenmesi için neler yapılabilir?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Maden kazalarının önlenmesi için bir dizi önlem alınması gerekiyor:
- Risk değerlendirme çalışmaları: Maden işletmelerinde, jeolojik koşullar, madencilik yöntemi ve kullanılan ekipman gibi faktörler göz önünde bulundurularak olası riskler belirlenmelidir.
- Önlem planları: Belirlenen risklere karşı önlem planları hazırlanmalı ve her risk için hangi önlemlerin alınacağı ve bu önlemlerin kimler tarafından uygulanacağı açıkça belirtilmeli.
Profesör Danışmanlık: Çok önemli konulara değindiniz. Peki, bu kazada iklim şartlarının da rol oynayabileceği konuşuluyor. Örneğin, son günlerde bölgede kar yağışı ve soğuk hava hakimdi. Bu durum toprak kaymasını tetiklemiş olabilir mi?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Kesin bir şey söylemek şu an için mümkün değil. Fakat iklim şartlarının da göçme ihtimalini artırdığını söyleyebiliriz. Hava koşulları, özellikle toprak nemini ve kayaçların dayanıklılığını etkileyebilir. Soğuk havalarda kayaçlar daha kırılgan hale gelebilir. Ayrıca, kar erimesi ve yağış, su seviyesinde ani değişikliklere yol açabilir, bu da toprak kayması riskini artırabilir.
Profesör Danışmanlık: Son olarak, bu olay sonrası yapılması gerekenleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel: Kazayla ilgili soruşturma başlatılması ve uzman kişiler tarafından olay yerinde detaylı inceleme yapılması şart. Kazanın kesin nedeni tespit edildikten sonra gerekli önlemler alınmalı. Ayrıca, maden işletmelerinde güvenlik önlemlerinin düzenli olarak denetlenmesi ve işçilerin eğitimlerinin takibi de son derece önemli. Bu tarz olayların tekrar yaşanmaması için tüm paydaşların sorumluluk alması ve iş birliği içinde çalışması gerekiyor.
Profesör Danışmanlık: Değerli bilgileriniz için teşekkür ederiz, Prof. Dr. Öncel. Umarız ki benzeri olaylar yaşanmaz ve madenlerde çalışanların güvenliği her zaman ön planda tutulur.
Not: Bu röportaj genel bilgi amaçlıdır. Maden kazasıyla ilgili resmi açıklamalar yetkili kurumlar tarafından yapılacaktır.
Madenlerde Deprem Uyarısı: Titreşim Takibiyle Kazalar Nasıl Önlenebilir?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel, maden kazalarını önlemek için yeraltındaki "titreşimleri" dinleyen sistemlerden bahsediyor! Nasıl mı çalışıyor?
Madenlerde, tıpkı küçük depremler gibi yer kabuğunda hareketler oluyor. Bunları hissetmesek de özel cihazlar sayesinde takip edebiliyoruz. İşte bu cihazlara sismik takip sistemi deniyor.
Bu sistem, adeta yeraltının kulakları gibi çalışarak uyarı veriyor: "Dikkat! Burada bir hareketlenme var, kaya düşebilir veya göçük olabilir!" Böylece madenciler önceden tedbir alıp güvende kalabiliyor.
Prof. Dr. Öncel, bu sistemlerin faydalarını şöyle anlatıyor:
- Daha güvenli çalışma ortamı
- Kaya düşmesi ve göçük gibi tehlikelere karşı erken uyarı
- Kazaların önlenmesi sayesinde can kaybının azalması
Henüz her madende kullanılmayan bu teknolojinin yaygınlaşması, kazaları önlemek için çok önemli. Tıpkı arabalarda emniyet kemeri gibi, madenlerde de bu sistemlerin hayat kurtarıcı olabileceğini unutmamak gerek!
Daha fazla bilgi için:
Unutmayın: Bu yazı genel bilgi amaçlıdır. Detaylı bilgi için uzmanlara danışın.
No comments:
Post a Comment