Kanuni and Yahya Efendi: Reflections on Justice and Governance

Kanuni ve Yahya Efendi

“Neme lazım be Sultanım!” – Bir devletin çöküş reçetesi

Giriş Mektup Açıklama Günümüz Dersleri Videolar Quiz Özet

Kaynak: Yahya Efendi (ö. 1572)

Kanuni Sultan Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu’nun en parlak döneminde, fetihlerin ve zenginliğin zirvesinde olmasına rağmen devletin geleceği hakkında derin endişeler taşıyordu. Bu endişeler onu, süt kardeşi ve dönemin büyük âlimlerinden Yahya Efendi’ye bir mektup yazmaya yöneltti. Mektupta şu sorular yer alıyordu: “Bir devlet hangi sebeplerle çöker? Osmanlı Devleti’nin de sonu gelir mi? Bu felakete hangi hatalar yol açar?” Bu sorular, bir hükümdarın gücünün zirvesindeyken bile ne kadar ileri görüşlü ve sorumluluk sahibi olduğunu göstermektedir.

Düşünce Atölyesi: Gücünün zirvesindeki bir liderin “devletimin sonu gelir mi?” sorusunu sorması size neyi çağrıştırıyor? Bu korku, liderlikte hangi erdemi ortaya koyuyor? (32 kelime)

0 / 30 kelime

Yahya Efendi’nin Kanuni’ye gönderdiği cevap sadece dört kelimeden ibaretti: “Neme lazım be Sultanım!” Bu kısa ve görünüşte umursamaz cevap, Kanuni’yi derinden etkiledi. Öyle ki, Sultan hemen atına atlayıp Beşiktaş’taki dergâha gitti ve bu dört kelimenin ardındaki hikmeti yüz yüze öğrenmek istedi. Bu olay, bazen en derin hakikatlerin en kısa cümlelerle ifade edilebileceğini göstermektedir.

Düşünce Atölyesi: “Neme lazım be Sultanım!” cümlesi size ilk anda ne hissettirdi? Bu kadar kısa bir cevabın bir imparatoru ayağa kaldıracak kadar güçlü olabileceğini düşünür müydünüz? (31 kelime)

0 / 30 kelime

Yahya Efendi, Kanuni’ye şöyle açıkladı: “Bir devlette zulüm çoğalırsa, haksızlıklar ayyuka çıkarsa, herkes ‘neme lazım’ diyerek susarsa, koyunları kurtlar değil de çobanlar yerse, âlimler susarsa, fakirin feryadı göğe yükselir de kulak veren olmazsa… işte o devlet yıkılmaya mahkûmdur Sultanım!” Bu sözler üzerine Kanuni gözyaşlarını tutamamış ve “Beni uyaran bir dostum olduğu için Allah’a şükrediyorum” demiştir.

Düşünce Atölyesi: “Koyunları çobanların yemesi” metaforu günümüzde hangi durumları en iyi anlatıyor? Sizce bugün hangi “çobanlar” koyunları yiyor? Bu metaforu kendi çevrenizden örneklerle genişletin. (30 kelime)

0 / 30 kelime

Bu 500 yıllık kıssa, bugün hâlâ geçerliliğini korumaktadır. Bir toplumda “neme lazım” anlayışı yaygınlaşıyorsa, adalete güven azalıyorsa, yöneticiler eleştiriye kulak tıkıyorsa, aydınlar ve bilge kişiler susuyorsa, yoksulların feryadı duyulmuyorsa, o toplumun temel taşları sarsılıyor demektir. Adaletin zayıfladığı yerde ne ordu, ne ekonomi, ne de teknoloji toplumu ayakta tutabilir. En büyük tehlike dış tehdit değil, içteki duyarsızlıktır.

Düşünce Atölyesi: Bugünün dünyasında “neme lazım” kültürünün en sık gözlemlendiği üç alanı sıralayın. Bu kültürü kırmak için birey olarak hangi somut adımları atabilirsiniz? Örnek verin. (34 kelime)

0 / 30 kelime

Mini Quiz: Bilg541gini Test Et

Yükleniyor...

Özet

Bir toplumun en büyük düşmanı dış güçler değil, içindeki “neme lazım” kültürüdür. Kanuni gibi güçlü bir sultan bile bu gerçeği gözyaşlarıyla kabul etmiştir. Günümüz dünyası için en büyük ders: Adaleti ayakta tutan, susmayan vicdanlardır.

Video Özet – Kıssanın Tam Anlatımı (4 dk)

Prof. Dr. Ali Osman Öncel’in anlatımı

© 2025 Eğitim Amaçlı İnteraktif Panel – “Neme Lazım” Kıssası v5.0