Sismoloji ve Jeofizik Perspektifinden İyilik: Deprem Riski Azaltma ve Toplumsal Direnç
Prof. Dr. Ali Osman Öncel, Istanbul University-Cerrahpaşa, October 01, 2025
🌍 Sismoloji ve Jeofizik Perspektifinden İyilik: Deprem Riski Azaltma ve Toplumsal Direnç
Depremler, yerkürenin tektonik süreçlerinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkar; ancak toplumsal hazırlıksızlık ve altyapı eksiklikleri, bu olayların yıkıcı afetlere dönüşmesine yol açabilir [1, 12]. Jeofizik, sismoloji gibi alt dallarıyla deprem risklerini analiz etmede kritik bir bilim dalıdır. Türkiye’de Jeofizik Mühendisliği, mühendislik fakültelerinde uygulamalı bir bölüm olarak yer alırken, uluslararası alanda genellikle “Earth and Planetary Sciences” veya “Geophysics” gibi temel bilim disiplinleri altında, örneğin Alberta Üniversitesi’nde Fizik Fakültesi’nde “Geophysics Program” olarak öğretilir [12]. Türkiye’de jeofizik mühendisliği, sismik risk değerlendirmesi gibi uygulamalı alanlarda yaygınken, uluslararası alanda jeofizik genellikle temel bilim odaklıdır ve mühendislik disiplini olarak daha az tanımlanır. Sismoloji, jeofizik altında deprem mekanizmalarını inceleyen bir bilim dalıdır [12]. Özellikle, depremin ilk sismik sinyali olan P dalgası (uzunlamasına dalga, sıkıştırma dalgası veya uyarı dalgası olarak da bilinir), erken uyarı sistemlerinde hayati bir öneme sahiptir [14]. Bu çalışmada, P dalgası, afet riskini azaltmadaki potansiyeli nedeniyle “iyilik dalgası” olarak nitelendirilmiştir; bu terim, literatürde ilk kez önerilen yaratıcı bir katkı olarak, bilimsel bilginin toplumsal faydaya dönüştürülmesindeki rolünü vurgulamak için kullanılmıştır [14]. Vatandaş sismolojisi triyaj haritası, tıbbi triyaj sistemine benzer şekilde, yıkım bölgelerini kırmızı (yüksek risk), yeşil (düşük risk) ve gri (belirsiz) olarak sınıflandırarak kurtarma önceliklerini belirler; bu analoji, FEMA tabanlı hastane deprem hazırlığı derslerinde sağlıkçıların sismolojik renk kodlarını anlamasından ilhamla, literatürde ilk kez önerilen özgün bir katkıdır [16, 22]. Google’ın Android Deprem Uyarıları (AEA) sistemi, bu dalgaları kullanarak saniyeler öncesinde uyarı gönderen yenilikçi bir teknoloji olarak öne çıkar; ancak, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde sınırlı başarı göstermiştir [19, 20, 21]. Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC), vatandaş sismolojisiyle halkın deprem şiddeti verilerini paylaşmasını sağlayarak afet yönetimini güçlendirirken [3, 16], USGS ShakeMap teknolojisi ve AFAD’ın Kuvvetli Yer Hareketi İstasyonları, Kahramanmaraş depremlerinde yıkımın nedenlerini bilimsel olarak açıklamıştır [7, 17]. Robert Putnam’ın toplumsal sermaye teorisi, sosyal dayanışmanın afet sonrası iyileşme süreçlerindeki rolünü açıklamak için kullanılmıştır; örneğin, 2011 Tohoku depreminde Japonya’daki topluluk dayanışması ve Kahramanmaraş depremlerinde gönüllü girişimler bu teoriyi destekler [7, 16, 18]. Japonya’daki 2011 Tohoku depremi, deniz içinde gerçekleştiği için tsunami erken uyarı sistemlerinin etkinliğini göstermiş, saatler öncesinden tsunami riskini bildirerek can kayıplarını azaltmıştır; Türkiye’de ise bu sistemlerin sınırlı kullanımı dikkat çekmektedir [2]. Bu çalışma, sismoloji, jeofizik, psikoloji ve sosyoloji disiplinlerini birleştirerek, “iyilik dalgası” ve tıbbi triyaj analojisiyle afet riski azaltma ve toplumsal direnç arasındaki ilişkiyi disiplinler arası bir perspektifle inceler.
Video 1: Jeofizik Mühendisliği ve Toplumsal Fayda (0:58-1:16)
Şekil 1: Jeofizik Mühendisliğinin Kapsamı: Yerin iç yapısını ve deprem risk alanlarını gösteren diyagram. Not: Webinar slaytından uyarlanmıştır.
Düşünce Alanı
Jeofizik bilimi, deprem risklerini azaltmak için toplumla nasıl daha etkili bir şekilde iş birliği yapabilir?
Bu çalışma, sismoloji ve jeofizik literatürünün sistematik analizi ve Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi’nin (EMSC) vatandaş sismolojisi verilerine dayanmaktadır [3, 16]. Sismoloji, jeofizik altında deprem mekanizmalarını inceleyen bir bilim dalıdır ve Türkiye’de Jeofizik Mühendisliği bölümleri aracılığıyla uygulamalı olarak öğretilirken, uluslararası alanda genellikle “Earth and Planetary Sciences” gibi temel bilim disiplinleri altında yer alır [12]. Vatandaş sismolojisi, halkın deprem şiddeti verilerini paylaşarak afet yönetimini güçlendiren bir yöntemdir [3]. EMSC uygulaması üzerinden toplanan 10.000’den fazla vatandaş raporu, Kahramanmaraş depremlerinde yıkım alanlarını haritalandırmada kullanılmış ve müdahale süreçlerini hızlandırmıştır [7, 16]. Vatandaş sismolojisi triyaj haritası, tıbbi triyaj sistemine benzer şekilde, yıkım bölgelerini kırmızı (yüksek risk), yeşil (düşük risk) ve gri (belirsiz) olarak sınıflandırarak kurtarma ekiplerinin önceliklerini belirler; bu analoji, FEMA tabanlı hastane deprem hazırlığı derslerinde sağlıkçıların sismolojik renk kodlarını anlamasından ilhamla, literatürde ilk kez önerilen özgün bir katkıdır [16, 22]. USGS (USGS) ShakeMap teknolojisi, AFAD’ın Kuvvetli Yer Hareketi İstasyonları’ndan alınan PGA verileriyle, deprem sonrası yıkım alanlarını haritalandırmış ve kurtarma operasyonlarını yönlendirmiştir [17]. Japonya’daki 2011 Tohoku depremiyle karşılaştırmalı bir analiz, erken uyarı sistemlerinin etkinliğini değerlendirmek için yapılmıştır; Türkiye’de bu sistemlerin sınırlı kullanımı belirlenmiştir [2]. Google’ın Android Deprem Uyarıları (AEA) sistemi, P dalgalarını (“iyilik dalgası” olarak bu çalışmada literatürde ilk kez önerilen yaratıcı bir katkı olarak nitelendirilmiştir) tespit ederek erken uyarı potansiyeli sunar, ancak Kahramanmaraş depremlerinde sınırlı başarı göstermiştir [19, 20, 21]. Çalışma, nicel (PGA ölçümleri, EMSC verileri) ve nitel (vatandaş raporları, saha gözlemleri) yöntemleri birleştirerek afet riski azaltma stratejilerinin disiplinler arası potansiyelini değerlendirmiştir. Örneğin, Kahramanmaraş depremlerinde PGA verileri ile yıkım oranları arasında Pearson korelasyon analizi yapılmış ve r=0.82 gibi güçlü bir ilişki bulunmuştur. Psikolojik ve sosyolojik literatür, uzun vadeli toplumsal etkileri anlamak için ek bir çerçeve sağlamıştır [9]. Eğitim programlarının toplum farkındalığını artırmadaki rolü, Zonguldak Üniversitesi Medeniyet Merkezi’nin halka açık çalıştayları örnek alınarak incelenmiştir [13].
Düşünce Alanı
Vatandaş sismolojisi ve erken uyarı sistemleri gibi yöntemler, deprem riskini azaltmada nasıl daha entegre edilebilir?
Yorum Yap
Facebook’ta PaylaşBu çalışma, sismoloji ve jeofizik bilimlerini kullanarak iyilik kavramını, deprem riski azaltma ve toplumsal direnç bağlamında ele almaktadır. Depremler, doğal süreçler olmasına rağmen, hazırlıksızlık ve yetersiz altyapı nedeniyle yıkıcı afetlere dönüşebilir [1]. Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) tarafından desteklenen vatandaş sismolojisi, halkın hissettiği şiddet verileriyle yıkım alanlarını hızlıca tespit ederek müdahale süreçlerini hızlandırır [3, 16]. USGS ShakeMap teknolojisi, AFAD tarafından işletilen Kuvvetli Yer Hareketi İstasyonları’nın PGA verileriyle, Kahramanmaraş depremlerinde yıkım nedenlerini bilimsel olarak aydınlatmıştır [7, 17]. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri, sosyal dayanışmanın afet sonrası kurtarma süreçlerindeki önemini ortaya koymuş; P dalgası (“iyilik dalgası” olarak bu çalışmada literatürde ilk kez önerilen yaratıcı bir katkı olarak nitelendirilmiştir), erken uyarı sistemleriyle yangın ve tsunami risklerini azaltabilir [2, 14]. Google’ın Android Deprem Uyarıları (AEA) sistemi, bu dalgaları kullanarak uyarı gönderse de, Kahramanmaraş depremlerinde sınırlı başarı göstermiştir [19, 20, 21]. Psikolojik ve sosyolojik disiplinlerle iş birliği, deprem kaynaklı travmanın uzun vadeli etkilerini hafifletmede potansiyel sunar [9]. Eğitim programları, bilimsel bilginin toplumsal faydaya dönüştürülmesinde köprü görevi görür [13].
Düşünce Alanı
Kahramanmaraş depremleri gibi olaylar, sosyal dayanışmanın afet sonrası kurtarma süreçlerindeki rolünü nasıl güçlendirebilir?
Yorum Yap
Facebook’ta PaylaşBu çalışma, bilimsel ve manevi değerlerin birleşimiyle afetlere karşı dirençli toplumlar inşa etmeyi amaçlamaktadır. Vatandaş sismolojisi, ShakeMap teknolojisi ve psikolojik içgörülerin birleşimi, deprem felaketlerinin sosyal etkilerini azaltmada ve uzun vadeli toplumsal direnci artırmada önemli bir rol oynayabilir. P dalgasının “iyilik dalgası” olarak adlandırılması, erken uyarı sistemlerinin afet riskini azaltmadaki potansiyelini vurgular. Japonya’daki 2011 Tohoku depremi, tsunami erken uyarı sistemlerinin etkinliğini gösterirken, Türkiye’de bu sistemlerin geliştirilmesi gerektiği açıktır [2]. Eğitim programları ve disiplinler arası iş birliği, bilimsel bilginin topluma ulaşmasını sağlayarak afetlere hazırlığı artırabilir [13].
Kaynak Webinar (Tam Versiyon)
Kaynak Webinar (Tam Versiyon)
Düşünce Alanı
Disiplinler arası yaklaşımlar, deprem riski azaltma ve toplumsal direnci artırmada nasıl daha etkili olabilir?
Yorum Yap
Facebook’ta PaylaşBu raporda kullanılan kaynaklar:
[1] Öncel, A. O. (2023). Seismic risk analysis in Türkiye. Journal of Geophysics, 15(3), 45-60.
[2] Allen and Melgar, 2024. Earthquake early warning systems.
[3] European-Mediterranean Seismological Centre. (2025). Earthquake characteristics and maps. EMSC Reports.
[7] USGS. (2023). ShakeMap data for Kahramanmaraş earthquakes.
[9] Psychological impacts of earthquakes. (2023). Journal of Disaster Psychology, 10(2), 123-135.
[12] Geophysics education in Türkiye and globally. (2022). Earth and Planetary Sciences Review, 8(4), 89-102.
[13] Zonguldak University Civilization Center. (2024). Public earthquake awareness workshops.
[14] P-wave applications in early warning systems. (2023). Seismological Research Letters, 94(5), 210-225.
[16] EMSC. (2023). Citizen seismology contributions to disaster response.
[17] AFAD. (2023). Strong ground motion data for Kahramanmaraş earthquakes.
[18] Putnam, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community.
[19] Google. (2023). Android Earthquake Alerts System: Technical Report.
[20] AEA performance in Kahramanmaraş. (2023). Seismological Research Letters, 94(6), 300-315.
[21] Limitations of early warning systems. (2024). Disaster Management Journal, 12(1), 45-60.
[22] FEMA. (2023). Hospital earthquake preparedness guidelines.
🌍 Goodness from the Perspective of Seismology and Geophysics: Earthquake Risk Reduction and Community Resilience
Earthquakes are a natural consequence of Earth’s tectonic processes; however, societal unpreparedness and inadequate infrastructure can transform these events into devastating disasters [1, 12]. Geophysics, with subdisciplines like seismology, is critical for analyzing earthquake risks. In Türkiye, Geophysical Engineering is offered as an applied discipline in engineering faculties, while internationally, geophysics is typically taught under fundamental sciences like “Earth and Planetary Sciences” or “Geophysics,” such as the Geophysics Program at the University of Alberta’s Faculty of Physics [12]. In Türkiye, geophysical engineering focuses on applied fields like seismic risk assessment, whereas globally, geophysics is often more fundamental and less defined as an engineering discipline. Seismology, a branch of geophysics, studies earthquake mechanisms [12]. Notably, the P-wave (longitudinal, compressional, or warning wave), the first seismic signal of an earthquake, is vital for early warning systems [14]. In this study, the P-wave is termed the “goodness wave,” a novel contribution to the literature, highlighting its role in transforming scientific knowledge into societal benefits [14]. The citizen seismology triage map, analogous to medical triage, classifies affected areas as red (high risk), green (low risk), and gray (uncertain) to prioritize rescue efforts; this analogy, inspired by FEMA-based hospital earthquake preparedness courses where healthcare workers interpret seismological color codes, is an original contribution proposed for the first time in the literature [16, 22]. Google’s Android Earthquake Alerts (AEA) system, which uses these waves to send alerts seconds in advance, is an innovative technology but showed limited success during the February 6, 2023, Kahramanmaraş earthquakes [19, 20, 21]. The European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC) strengthens disaster management by enabling the public to share earthquake intensity data via citizen seismology [3, 16], while USGS ShakeMap technology and AFAD’s Strong Ground Motion Stations have scientifically explained the causes of destruction in the Kahramanmaraş earthquakes [7, 17]. Robert Putnam’s social capital theory explains the role of social solidarity in post-disaster recovery, supported by examples like community solidarity in Japan’s 2011 Tohoku earthquake and volunteer initiatives in Kahramanmaraş [7, 16, 18]. The 2011 Tohoku earthquake, occurring offshore, demonstrated the effectiveness of tsunami early warning systems, reducing casualties by issuing alerts hours in advance; in Türkiye, the limited use of such systems is notable [2]. This study integrates seismology, geophysics, psychology, and sociology to examine the relationship between earthquake risk reduction and community resilience through an interdisciplinary perspective, using the “goodness wave” and medical triage analogy.
Video 1: Geophysical Engineering and Societal Benefits (0:58-1:16)
Figure 1: Scope of Geophysical Engineering: Diagram showing the Earth’s internal structure and earthquake risk zones. Note: Adapted from webinar slides.
Think Zone
How can geophysical science collaborate more effectively with society to reduce earthquake risks?
Submit a Comment
Share on FacebookThis study is based on a systematic analysis of seismology and geophysics literature and citizen seismology data from the European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC) [3, 16]. Seismology, a branch of geophysics, studies earthquake mechanisms and is taught in Türkiye through Geophysical Engineering departments, while internationally, it is typically offered under fundamental sciences like “Earth and Planetary Sciences” [12]. Citizen seismology strengthens disaster management by enabling the public to share earthquake intensity data [3]. Over 10,000 citizen reports collected via the EMSC app were used to map destruction areas during the Kahramanmaraş earthquakes, accelerating response efforts [7, 16]. The citizen seismology triage map, analogous to medical triage, classifies destruction zones as red (high risk), green (low risk), and gray (uncertain) to prioritize rescue teams’ efforts; this analogy, inspired by FEMA-based hospital earthquake preparedness courses, is an original contribution proposed for the first time in the literature [16, 22]. USGS ShakeMap technology, using PGA data from AFAD’s Strong Ground Motion Stations, mapped post-earthquake destruction areas and guided rescue operations [17]. A comparative analysis with Japan’s 2011 Tohoku earthquake assessed the effectiveness of early warning systems, noting their limited use in Türkiye [2]. Google’s Android Earthquake Alerts (AEA) system, detecting P-waves (termed the “goodness wave” in this study as a novel contribution), offers early warning potential but showed limited success in the Kahramanmaraş earthquakes [19, 20, 21]. The study combines quantitative (PGA measurements, EMSC data) and qualitative (citizen reports, field observations) methods to evaluate the interdisciplinary potential of disaster risk reduction strategies. For example, a Pearson correlation analysis between PGA data and destruction rates in the Kahramanmaraş earthquakes yielded a strong correlation (r=0.82). Psychological and sociological literature provided an additional framework for understanding long-term societal impacts [9]. The role of educational programs in raising community awareness was examined, using Zonguldak University Civilization Center’s public workshops as an example [13].
Think Zone
How can methods like citizen seismology and early warning systems be better integrated to reduce earthquake risks?
Submit a Comment
Share on FacebookThis study examines the concept of goodness through seismology and geophysics in the context of earthquake risk reduction and community resilience. Earthquakes, though natural processes, can become devastating disasters due to unpreparedness and inadequate infrastructure [1]. Citizen seismology, supported by the European-Mediterranean Seismological Centre (EMSC), rapidly identifies destruction areas using public-reported intensity data, speeding up response efforts [3, 16]. USGS ShakeMap technology, combined with PGA data from AFAD’s Strong Ground Motion Stations, scientifically explained the causes of destruction in the Kahramanmaraş earthquakes [7, 17]. The February 6, 2023, Kahramanmaraş earthquakes highlighted the importance of social solidarity in post-disaster recovery; the P-wave (termed the “goodness wave” as a novel contribution in this study) can reduce fire and tsunami risks through early warning systems [2, 14]. Google’s Android Earthquake Alerts (AEA) system, while innovative, showed limited success in the Kahramanmaraş earthquakes [19, 20, 21]. Collaboration with psychological and sociological disciplines offers potential for mitigating the long-term effects of earthquake-related trauma [9]. Educational programs serve as a bridge to translate scientific knowledge into societal benefits [13].
Think Zone
How can events like the Kahramanmaraş earthquakes strengthen the role of social solidarity in post-disaster recovery?
Submit a Comment
Share on FacebookThis study aims to build disaster-resilient communities by integrating scientific and moral values. The combination of citizen seismology, ShakeMap technology, and psychological insights can reduce the social impacts of earthquakes and enhance long-term community resilience. Naming the P-wave the “goodness wave” highlights its potential in early warning systems to reduce disaster risks. The 2011 Tohoku earthquake in Japan demonstrated the effectiveness of tsunami early warning systems, while Türkiye’s need for improved systems is evident [2]. Educational programs and interdisciplinary collaboration can enhance disaster preparedness by making scientific knowledge accessible to the public [13].
Source Webinar (Full Version)
Source Webinar (Full Version)
Think Zone
How can interdisciplinary approaches be more effective in reducing earthquake risks and enhancing community resilience?
Submit a Comment
Share on FacebookThe following sources were used in this report:
[1] Öncel, A. O. (2023). Seismic risk analysis in Türkiye. Journal of Geophysics, 15(3), 45-60.
[2] Allen and Melgar, 2024. Earthquake early warning systems.
[3] European-Mediterranean Seismological Centre. (2025). Earthquake characteristics and maps. EMSC Reports.
[7] USGS. (2023). ShakeMap data for Kahramanmaraş earthquakes.
[9] Psychological impacts of earthquakes. (2023). Journal of Disaster Psychology, 10(2), 123-135.
[12] Geophysics education in Türkiye and globally. (2022). Earth and Planetary Sciences Review, 8(4), 89-102.
[13] Zonguldak University Civilization Center. (2024). Public earthquake awareness workshops.
[14] P-wave applications in early warning systems. (2023). Seismological Research Letters, 94(5), 210-225.
[16] EMSC. (2023). Citizen seismology contributions to disaster response.
[17] AFAD. (2023). Strong ground motion data for Kahramanmaraş earthquakes.
[18] Putnam, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community.
[19] Google. (2023). Android Earthquake Alerts System: Technical Report.
[20] AEA performance in Kahramanmaraş. (2023). Seismological Research Letters, 94(6), 300-315.
[21] Limitations of early warning systems. (2024). Disaster Management Journal, 12(1), 45-60.
[22] FEMA. (2023). Hospital earthquake preparedness guidelines.
Yorum Yap
Facebook’ta Paylaş