İnsanî Değerlerin İş Dünyasına Entegrasyonu
Integration of Human Values into Business
Aristoteles General Motors’u Yönetseydi
If Aristotle Ran General Motors
2025 verileriyle güçlendirilmiş akademik analiz – Prof. Dr. Ali Osman Öncel
Academic analysis enhanced with 2025 data – Prof. Dr. Ali Osman Öncel
Özet – Bu makale, Thomas J. Morris’in If Aristotle Ran General Motors (1997) adlı eserini merkeze alarak, iş dünyasında estetik, iyilik, doğruluk ve uyum kavramlarının entegrasyonunu ele almaktadır. Prof. Dr. Nazif Gürdoğan’ın bu eseri iş dünyasına insanî bir bakış açısı kazandırmak için sıkça tavsiye ettiği bir kaynak olarak kabul edilmiştir. 2025 yılı bağlamında, sürdürülebilirlik ve çalışan refahı odaklı yönetim modellerinin yükselişiyle birlikte, Morris’in felsefî yaklaşımı güncelliğini korumaktadır. Makale, kitabın ana kavramlarını analitik bir çerçevede incelemekte ve Gürdoğan’ın yorumlarıyla zenginleştirmektedir.
Abstract – This article centers on Thomas J. Morris’s If Aristotle Ran General Motors (1997), analyzing the integration of aesthetics, goodness, truth, and unity into business. Prof. Dr. Nazif Gürdoğan frequently recommended this work as a source for humanizing business perspective. In the context of 2025, with the rise of sustainability and employee well-being-focused management models, Morris’s philosophical approach remains highly relevant. The article systematically examines the book’s core concepts and enriches them with Gürdoğan’s interpretations.
İş dünyası, tarihsel olarak verimlilik ve kâr maksimizasyonu ekseninde şekillenmiştir. Ancak, 21. yüzyılın ikinci çeyreğinde, iklim krizi, sosyal eşitsizlikler ve çalışan tükenmişliği gibi küresel meydan okumalar, yönetim paradigmalarını yeniden tanımlamaktadır. Bu bağlamda, Aristoteles’in eudaimonia (iyi yaşam) kavramını iş süreçlerine uyarlayan Morris’in çalışması, etik ve estetik değerlerin kurumsal başarıya katkısını sorgulamaktadır. Prof. Dr. Nazif Gürdoğan, Morris’in dört temel ilkesini –**estetik, iyilik, doğruluk ve uyum**– iş hayatına entegre etmenin, yalnızca bireysel tatmini değil, kurumsal sürdürülebilirliği de güçlendireceğini vurgulamıştır. Bu ilkeler, etik liderliğin çalışan motivasyonunu artırdığına dair SCI Q1 yayınlarla desteklenmektedir; örneğin, Qing et al. (2019, Review of Managerial Science) etik liderliğin psikolojik güçlendirme yoluyla iş tatminini %28 artırdığını, Ahmad et al. (2021, Frontiers in Psychology) ise estetik çalışma ortamlarının motivasyonu Q1 düzeyinde güçlendirdiğini bulmuştur.
Business has historically been shaped around efficiency and profit maximization. However, in the second quarter of the 21st century, global challenges such as climate crisis, social inequalities, and employee burnout are redefining management paradigms. In this context, Morris’s work, adapting Aristotle’s concept of eudaimonia (flourishing) to business processes, questions the contribution of ethical and aesthetic values to corporate success. Prof. Dr. Nazif Gürdoğan emphasized that integrating Morris’s four core principles – **aesthetics, goodness, truth, and unity** – into business life strengthens not only individual satisfaction but also corporate sustainability. These principles are supported by SCI Q1 publications; for example, Qing et al. (2019, Review of Managerial Science) found ethical leadership increases job satisfaction by 28% via psychological empowerment, and Ahmad et al. (2021, Frontiers in Psychology) showed aesthetic environments boost motivation at Q1 level.
Estetik, Morris’e göre, iş yerinin fiziksel ve duygusal atmosferini kapsar. Gürdoğan’ın alıntıladığı bir örnekte, bir sınav salonuna çiçeklerle giren öğretmenin öğrencilerin performansını olumlu etkilediği belirtilir. Benzer şekilde, iş yerinde doğal ışık, bitki örtüsü ve ergonomik tasarım, çalışanların motivasyonunu ve yaratıcılığını artırır. 2025 yılında yapılan bir Gallup anketine göre, estetik açıdan zengin ofislerde çalışanların aidiyet duygusu %27 daha yüksektir.
Aesthetics, according to Morris, encompasses the physical and emotional atmosphere of the workplace. In an example cited by Gürdoğan, a teacher entering an exam room filled with flowers positively affects student performance. Similarly, natural light, greenery, and ergonomic design in the workplace enhance employee motivation and creativity. According to a 2025 Gallup survey, employees in aesthetically rich offices have 27% higher sense of belonging.
Estetik ofis tasarımı, yaratıcılığı **%24** artırır; bitki ve ışık etkisi ölçüldü. Aesthetic office design increases creativity by **24%**; the effect of plants and lighting was measured.
Morris, iş dünyasında güvenin, bir topluluğun başarısının temel unsuru olduğunu savunur. Anket verilerine göre, çalışanların %91’i zaman zaman yalan söylemek zorunda hissetmektedir. Bu durum, etik liderlik eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Gürdoğan Hoca’nın vurguladığı gibi, doğruluk yalnızca ahlaki bir ilke değil, aynı zamanda uzun vadeli kurumsal itibar için stratejik bir zorunluluktur.
Morris argues that trust in business is the foundation of a community’s success. Survey data shows that 91% of employees feel compelled to lie at times. This stems from a lack of ethical leadership. As Gürdoğan emphasized, truth is not just a moral principle but a strategic necessity for long-term corporate reputation.
Güven kültürü yalan oranını %68 azaltır; 12 şirketlik saha çalışması. Trust culture reduces the rate of lying by 68%; a field study of 12 companies.
Yalana İten Sebepler
| Sebep | Açıklama |
|---|---|
| Korku | Hata gizleme |
| Rekabet | Kazanma aracı |
| Liderlik Eksikliği | Dürüstlük ödüllendirilmez |
Uyum, bireyin kendi rolünü daha geniş bir bağlamda görmesini sağlar. Morris’in örneklediği gibi, bir aşçının kendini “şirketin çalışanlarını doyuran kişi” olarak tanımlaması, iş yerinde aidiyet duygusunu güçlendirir. Gürdoğan Hoca, bu yaklaşımın, çalışanın yalnızca bir “işçi” değil, bir “topluluk üyesi” olduğunu hissettirdiğini belirtmiştir. 2025’te yapılan bir MIT araştırması, uyum odaklı kültürlerde çalışan devir oranının %34 daha düşük olduğunu göstermektedir.
Unity enables individuals to see their role within a broader context. As Morris exemplified, a cook identifying as “the person who nourishes the company’s employees” strengthens workplace belonging. Gürdoğan noted that this approach makes the employee feel not just a “worker” but a “community member”. A 2025 MIT study shows that employee turnover is 34% lower in unity-focused cultures.
Ortak amaç odaklı kültür, devir oranını %34 düşürür; 2025 verileri. Culture focused on shared purpose reduces turnover by 34%; 2025 data.
Kitabın anlatım tarzı, akademik derinliği popüler bilim akıcılığıyla birleştirir. Aristoteles’ten güncel örneklere geçiş, okuyucunun konuya adapte olmasını kolaylaştırır. Özellikle deprem risk yönetimi gibi toplumsal konulara değinilmesi, makalenin etki alanını genişletmektedir. Orijinal alıntı: “Truth is the foundation of trust and sustainable business excellence” (Morris, 1997, s. 45).
The book’s narrative style merges academic depth with the fluidity of popular science. Original quote: “Truth is the foundation of trust and sustainable business excellence” (Morris, 1997, p. 45).
Aristoteles, deprem sorununa ikili bir yaklaşımla yaklaşırdı: **bilimsel gözlem** ve **etik yönetim**. O, deprem riskini, polis’in eudaimonia’sını doğrudan tehdit eden doğal bir fenomen olarak görürdü. Helike/Bura depremi (MÖ 373) tanıklığı, Meteorologica II.8’de “kuru nefes” (πνεῦμα) teorisi. Post-deprem: Poseidon cezası. Bugün NEHP başkanı olsaydı, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası erdem eğitimiyle şeffaf denetim zinciri kurar, yolsuzluğu önlerdi (USGS, 2023).
Aristotle would use scientific observation and ethical governance. Witnessed Helike/Bura (373 BCE). As NEHP head today, for Feb 6, 2023 Kahramanmaraş quakes, he would build transparent inspection chains via virtue education (USGS, 2023).
Morris’in çalışması ve Gürdoğan Hoca’nın yorumları, günümüzün karmaşık iş ve toplumsal sorunlarına kalıcı bir felsefi çözüm sunmaktadır. Estetik, İyilik, Doğruluk ve Uyum ilkeleri, kâr odaklı bir dünyada insanî değerleri rehber edinmek isteyen liderler için güçlü bir pusuladır. Bu değerlerin entegrasyonu, hem kurumlar hem de toplum için iyi yaşamın (eudaimonia) kapısını açacaktır. (2025: Küresel etik yönetim endeksi %15 yükseldi.)
Morris's work and Gürdoğan’s interpretations offer an enduring philosophical solution. The principles serve as a powerful compass for leaders aiming to guide human values in a profit-driven world. The integration of these values will unlock the door to flourishing (eudaimonia) for both institutions and society. (2025: Global ethical management index rose by 15%.)
Akademik Kaynaklar
Qing, M., et al. (2019). Review of Managerial Science, Q1.
Ahmad, I., et al. (2021). Frontiers in Psychology, Q1.
Edmondson & Moingeon (2022). Organization Science, 33(4).
Gratton (2024). Human Resource Management, 63(2).
Comments
Post a Comment