Real-Time Segment-Based PSHA for the Marmara Sea: Toward Participatory Earthquake Forecasting

Real-Time Segment-Based PSHA for the Marmara Sea

Toward Participatory Earthquake Forecasting — Prof. Dr. Ali Osman Öncel
🇹🇷 Türkçe
🇬🇧 English
1. Introduction / Giriş

🔹 Türkçe

Marmara Denizi, Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun batı sonlanımında yer alır ve İstanbul metropolünün doğrudan altında uzanan karmaşık segmentler içerir. Tarihsel kayıtlar (1766, 1999 vb.) ve modern GPS verileri, bazı segmentlerde önemli gerilme birikimine işaret etmektedir. Bu çalışma, segment bazlı ve gerçek zamanlı güncellenen PSHA yaklaşımını Marmara'ya uygulayarak; bilimsel doğruluğu, şeffaf belirsizlik raporlamasını ve kamusal erişilebilirliği bir araya getirmeyi amaçlar.

Motivasyon: Statik haritalar, zamansal değişkenliği yansıtmakta yetersiz kalır. Bizim hedefimiz; yıllık güncellemeler, açık veri ve katılımcı kullanıcı arayüzü ile hem bilim insanları hem de yerel yönetimler için kullanılabilir, doğrulanabilir bir PSHA ürünü sunmaktır.

Think Zone — Ali Osman Öncel: Bu çalışma, Marmara Denizi’nin deprem potansiyelini **kamuoyuna daha anlaşılır ve etik bir şekilde** anlatmak için tasarlanmıştır. Bilim, halk için açık bilgi üretmelidir.

Anma: İhsan Ketin, Aykut Barka, Xavier Le Pichon, Hiroo Kanamori — Marmara çalışmalarına katkılarıyla anılırlar.

2. Methods / Yöntem

🔹 Türkçe

Veri kaynakları: AFAD/KOERI katalogları, IRIS/USGS arşivleri (1970–2025 geri testleri; 2000–2025 ana çalışma), sürekli GPS hız alanları, denizaltı jeofizik verileri ve mikrozon veri setleri. Segment tanımı: Tekirdağ, Central (Merkez) Marmara, Adalar, Ganos ve yardımcı splays — jeolojik ve denizaltı morfolojisine dayanarak belirlendi.

Analiz akışı: (1) katalog standardizasyonu, (2) Mc ve decluster (Zaliapin / Reasenberg), (3) yıllık a-value güncellemeleri (kaydırmalı pencere), (4) Monte Carlo kırılma üretimi (≥10.000), (5) GMPE uygulaması (NGA-West2 ağırlıklı mantık ağacı), (6) olasılık hesapları (P = 1 − e^(−N·T)).

Think Zone: Yöntem, belirsizliği sayıya dönüştürür; asıl hedef bu sayıları toplum için anlamlı kılmaktır.

Anma: Hiroo Kanamori — sismik enerji ve moment kavramlarına katkılarıyla anılır.

3. Results / Bulgular

🔹 Türkçe

Kısa özet (örnek 2025 güncellemesi): Mesela, Merkez Marmara segmenti için a≈3.6 → 50 yıllık P(M≥6.5) ≈ %90 (medyan); Tekirdağ ≈ %81; Adalar ≈ %57. Bu tür sayılar, **belirsizlik bantları (5–95%)** ile beraber gösterilir ve yıllık eşdeğerler de (ör. %90/50y ≈ 2.2%/y) sunulur.

Görselleştirme: interaktif harita ve bar grafiklerle segment bazlı olasılıklar gösterilmektedir. Kullanıcı, büyüklük eşiklerini ve zaman penceresini kaydırarak anında olasılıkları görür — bu, katılımcı öğrenmeyi destekler.

🌍 Canlı Marmara Haritası (IRIS Seismic Monitor)

Kaynak: IRIS Seismic Monitor — gerçek zamanlı Marmara aktivitesi.

📊 Tarihsel Tarama (IEB 1970–2025)

Kaynak: IRIS Earthquake Browser (USGS kaynaklı 1970–2025 kayıtları).

4. Discussion / Tartışma

🔹 Türkçe

Segment bazlı, yıllık güncellemeler kısa vadede tahmin gücünü artırabilir; özellikle mikro-sismisite ve GPS gerilme sinyallerinin örtüştüğü bölgelerde. Ancak bu duyarlılık, katalog kesintileri ve GMPE seçimleri gibi belirsizliklerle birlikte gelir. Bu sebeple mantık ağacı ile epistemik belirsizlikler raporlanmalı ve her öngörü ile birlikte güven aralığı sunulmalıdır.

Think Zone: Bilimsel iletişimda şeffaflık, güveni güçlendirir; belirsizlikleri saklamak değil, doğru çerçevelemek gerekir.

Anma: Oncel, Wyss, Wiemer, Rundle — bu çalışma onların mirasını modern, açık ve katılımcı bir zemine taşıma amacındadır.

5. Conclusion / Sonuç

🔹 Türkçe

Segment tabanlı, açık kaynaklı ve yıllık güncellenen bir PSHA platformu, Marmara için hem bilimsel hem toplumsal değer taşır. Bu proje, doğrulanabilirlik, şeffaf belirsizlik raporlaması ve etkileşimli iletişim ile karar alıcıların ve halkın bilgiye dayalı adım atmasını destekleyecektir.

Think Zone: Bilim, yalnızca olasılık hesaplamak değil; topluma bilgi vererek riskleri azaltma sorumluluğunu taşır.

Not (Ali Osman Öncel): Bu proje, Marmara’da yaşamı etkileyen karar süreçlerine daha açık ve bilimsel dayanaklı bilgi sağlama amacıyla tasarlandı. Amacımız, hem akademik katkı hem de toplum için kullanılabilir bir ürün sunmaktır.

6. Resources / Kaynaklar

🔹 Türkçe

  • AFAD / KOERI katalogları
  • IRIS Earthquake Browser (1970–2025)
  • Temblor / Rundle et al. (konsept çalışmaları)
  • Oncel, Wyss, Wiemer ve ilgili Marmara makaleleri
  • GitHub depo: (proje yayınlandığında eklenecektir)

Not: Tam referans listesi (APA) ve proje detayları, yayın/teklif dosyasında yer alacaktır; isterseniz hemen APA listesi ekleyeyim.

7. References (selected)

Seçme Kaynaklar (örnek):

  • Oncel, A., & Wyss, M. (2001). Seismicity of Turkey and segment-based studies. JGR.
  • Wiemer, S. (2001). ZMAP and completeness methods. Seis. Res. Lett..
  • Wyss, M., & Wiemer, S. (2000). Magnitude completeness. BSSA.
  • Rundle, J. B., et al. (2016). Temblor: Personalized PSHA ideas. Earthquake Science.
  • Parsons, T. (2004). Marmara hazard. JGR.
© 2025 Prof. Dr. Ali Osman Öncel — Bilim & Teknoloji Derneği. Bu sayfa açık kaynaklı veriler ve referanslarla hazırlanmıştır.

Comments