DEPREM UYARDI – 2020 Manisa Depremi Üzerinden OpenQuake Tabanlı Deterministik Senaryo
27 Haziran 2020 tarihinde Manisa’da meydana gelen M5.5 büyüklüğündeki deprem, yalnızca o günü değil, gelecekteki olası depremleri de anlamlandırmak için önemli bir referans noktasıdır. Bu deprem, yer kabuğunun derinliklerinden gelen bir mesajdı: “Hazır mısınız?”
Senaryo Yaklaşımı Neden Önemlidir?
Bu tür depremler, daha büyük sarsıntıların habercisi olabilir. Bu nedenle, aynı lokasyon ve derinlikte meydana gelebilecek M6.2 ve M7.2 büyüklüğündeki depremler için deterministik senaryolar oluşturmak, hem bilimsel hem de toplumsal hazırlık açısından kritik önemdedir.
OpenQuake ile Deterministik Senaryo Nasıl Oluşturulur?
OpenQuake, Global Earthquake Model (GEM) Vakfı tarafından geliştirilen açık kaynaklı bir sismik tehlike ve risk analiz motorudur. Aşağıda, 2020 Manisa Depremi’ni temel alarak M6.2 ve M7.2 büyüklükleri için senaryo üretmek isteyenler için adım adım yönlendirme yer almaktadır:
1. Gerekli Girdi Dosyaları
- Rupture File (XML): Depremin merkez üssü, derinliği, büyüklüğü ve fay tipi bilgilerini içerir.
- Site Model (CSV): Analiz yapılacak yerleşim noktalarının koordinatları ve zemin sınıfları (örneğin Vs30).
- GMPE Seçimi: Türkiye için uygun modellerden biri (örn. Boore-Atkinson 2008) seçilir.
- Configuration File (INI): Tüm parametreleri tanımlayan yapılandırma dosyasıdır.
2. Senaryo Parametreleri
| Parametre | Değer (örnek) |
|---|---|
| Magnitude | 6.2 / 7.2 |
| Depth | 10 km |
| Fault Type | Normal / Strike-slip |
| Epicenter | 38.6°N, 27.4°E (Manisa) |
| Zemin Sınıfı | ZC (orta sert zemin) |
3. Komut Satırı ile Çalıştırma
oq engine --run scenario.ini
4. Çıktılar
- Ground Motion Fields (GMFs): Her noktada beklenen yer ivmesi (PGA, PGV)
- MMI Haritaları: Şiddet zonları (VI–IX+)
- Hasar ve Kayıp Haritaları (opsiyonel): Eğer yapı envanteri ve kırılganlık eğrileri tanımlanırsa
Daha fazla bilgi ve örnek senaryo dosyaları için OpenQuake Eğitim Modülü incelenebilir.
Senaryo Haritaları: M6.2 ve M7.2 İçin Şiddet Dağılımı
Açıklama:
- Sarı–Turuncu Alanlar: MMI VI–VII → Hissedilir, hafif hasar potansiyeli
- Kırmızı Alanlar: MMI VIII → Ciddi yapısal hasar riski
- Koyu Kırmızı Alanlar: MMI IX+ → Yıkım riski yüksek
Sonuç: Bu Sadece Bir Senaryo Değil, Bir Uyarıdır
OpenQuake ile oluşturulan bu senaryo, yalnızca akademik bir egzersiz değil; gelecekteki olası bir depremin bugünden görülebilen izdüşümüdür.
- Yerel yönetimler için risk zonlaması
- Yapı envanteri taramaları için önceliklendirme
- Toplum için farkındalık ve hazırlık çağrısıdır
📌 Bilimsel Not – DYFI Gerçekliği ile Senaryo Modeli Arasındaki Fark
DYFI (“Did You Feel It?”), halkın doğrudan bildirimlerine dayalı olarak oluşturulan bir sistemdir ve depremin gerçek şiddet dağılımını ortaya koyar. Bu veriler, farklı bölgelerdeki zemin özellikleri, yapı kalitesi ve toplumsal duyarlılık düzeyleri nedeniyle değişiklik gösterir. Bu nedenle DYFI, toplumun depreme verdiği tepkilerin ve sarsıntının yerel etkilerinin haritasını sunar.
Öte yandan deterministik senaryolar, gelecekte olabilecek olası depremleri tahmin etmek için tasarlanmış bilimsel modellerdir. Ancak bu tür senaryolarda:
- Tüm bölgelere aynı zemin profili,
- Tüm yapılara aynı mühendislik kalitesi
varsayımı uygulanır. Bu, analizi sadeleştirir ama gerçek hayattaki çeşitliliği yansıtmaz.
Bu fark nedeniyle:
- DYFI, yaşanmış gerçeği gösterir, senaryo ise öngörülen olasılığı.
- DYFI, modele kalibrasyon için kıymetlidir; senaryolar ise afet öncesi hazırlığın temelidir.
📚 Kaynakça (APA 7 Formatında)
Akkar, S., Sandıkkaya, M. A., & Bommer, J. J. (2014). Empirical ground-motion models for point- and extended-source crustal earthquake scenarios in Europe and the Middle East. Bulletin of Earthquake Engineering, 12(1), 359–387. https://doi.org/10.1007/s10518-013-9461-4
Boore, D. M., & Atkinson, G. M. (2008). Ground-motion prediction equations for the average horizontal component of PGA, PGV, and 5% damped PSA at spectral periods between 0.01 s and 10.0 s. Earthquake Spectra, 24(1), 99–138. https://doi.org/10.1193/1.2830434
GEM Foundation. (2023). OpenQuake-engine user manual (Version 3.17). Global Earthquake Model Foundation. https://docs.openquake.org
USGS. (2020). M5.5 - 27km NE of Akhisar, Turkey - Did You Feel It? United States Geological Survey. https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us7000ahv1/dyfi/
Yıldırım, E., Duman, T. Y., & Emre, Ö. (2011). Active fault map of Turkey with an explanatory text (scale 1:1,250,000). General Directorate of Mineral Research and Exploration (MTA), Ankara.
| Senaryo | Enerji Artışı | Beklenen MMI Şiddeti | Etki Alanı | Olası Etkiler |
|---|---|---|---|---|
| M5.5 (gerçek) | Referans | MMI VI–VII | Manisa, İzmir çevresi | Panik, hafif hasar |
| M6.2 (senaryo) | ~11 kat | MMI VII–VIII | Daha geniş alan | Orta düzey hasar, tahliye ihtiyacı |
| M7.2 (senaryo) | ~180 kat | MMI VIII–IX | Ege geneli | Ciddi yapısal hasar, altyapı çöküşü |
No comments:
Post a Comment