Doktora Tezleri Canlı Yayında: Deneyimler, Endişeler ve Gelecek Perspektifleri

2016 yılında sosyal medya hesabımdan paylaştığım "doktora tezi savunmalarının canlı yayınlanması" fikri, o zamanlar pek fazla yankı uyandırmamış olsa da, 8 yıl sonra bu fikir yeniden aklıma düştü ve dünya çapında bazı uygulamaları olduğunu öğrendim. Bu essay'de, doktora televizyonu fikrinin tarihçesine, 8 yılda ne kadar yol kat ettiğine, bazı endişelerime ve açıklamalarımla birlikte yeniden değerlendirmeye ve bu uygulamanın geleceğine dair bakış açımı sunacağım.

Tarihçe

Doktora tezi savunmalarının canlı yayınlanması fikri, ilk olarak 2000'li yılların başında ortaya atıldı. 2005 yılında, Harvard Üniversitesi, bir doktora tezi savunmasını internet üzerinden canlı olarak yayınlayan ilk üniversite oldu. Bu yayını takip eden yıllarda, bazı diğer üniversiteler de pilot uygulamalar başlattı.

2016 yılında, sosyal medya hesabımdan bu fikri paylaşarak akademik bilginin daha geniş kitlelere ulaşması ve doktora tezi savunma sürecinin daha şeffaf olması gerektiğine dair inancımı dile getirdim. O zamanlar bu fikir çok fazla ilgi görmemişti.

Kendi Deneyimlerim

2022 yılında yüksek lisans öğrencimin tez savunmasını Ms Teams üzerinden webinar olarak gerçekleştirdim ve herkesi davet ettim. İlave olarak Instagram hesabımdan PC ekranı üzerinden canlı yayın yaptım. Öğrencimin heyecanını görmek çok etkileyiciydi, çünkü kendisi ÇOMÜ'de mezun olan ilk yüksek lisans öğrencimdi. Bu canlı yayın hala Instagram hesabımda, video arşivimde duruyor.

Doktora tez savunması ise yüksek lisans tez savunmasından kat be kat daha zor. PhD derecesi en üst derece, bilim insanlığına atılan en sağlam temel. Ne kadar sağlam atılmışsa bu temel üzerinden yükselmek daha güvenli. Alberta Üniversitesi'nde bir doktora tez savunmasına katıldım. Salon ağzına kadar doluydu ve öğrenci İÜ mezunu bir öğrenciydi. Elinden gelenin en iyisini sundu. Sunum bittikten sonra, izleyenler salonu boşalttı çünkü değerlendirme yapılacaktı.

Dünya Örnekleri

8 yıl sonra, bu fikrin dünya çapında bazı üniversiteler tarafından pilot uygulamalarla test edildiğini ve benimsediğini gördüm.

Amerika Birleşik Devletleri:

• Stanford Üniversitesi: 2010 yılından beri doktora tezi savunmalarını web sitesi üzerinden canlı olarak yayınlamaktadır.
• Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT): 2012 yılından beri doktora tezi savunmalarını YouTube kanalı üzerinden canlı olarak yayınlamaktadır.

Kanada:

• British Columbia Üniversitesi: 2015 yılından beri doktora tezi savunmalarını Zoom platformu üzerinden sanal olarak yayınlamaktadır.
• Toronto Üniversitesi: 2018 yılından beri doktora tezi savunmalarını kendi web sitesi üzerinden canlı olarak yayınlamaktadır.

Avrupa:

• Amsterdam Üniversitesi: 2017 yılından beri doktora tezi savunmalarını Zoom platformu üzerinden sanal olarak yayınlamaktadır.
• Heidelberg Üniversitesi: 2019 yılından beri doktora tezi savunmalarını YouTube kanalı üzerinden canlı olarak yayınlamaktadır.

Avustralya:

• Melbourne Üniversitesi: 2016 yılından beri doktora tezi savunmalarını web sitesi üzerinden canlı olarak yayınlamaktadır.
• Sydney Üniversitesi: 2020 yılından beri doktora tezi savunmalarını Zoom platformu üzerinden sanal olarak yayınlamaktadır.

Endişelerim ve Açıklamalar

Doktora televizyonu fikriyle ilgili bazı endişelerim de var. Bu endişeler şunlardır:

• Teknik Zorluklar: Canlı yayınların teknik altyapısının kurulması ve işletilmesi maliyetli ve zaman alıcı olabilir. Ayrıca, internet bağlantısı ve diğer teknik aksaklıklar yayınlarda sorunlara yol açabilir.
• Gizlilik Kaygıları: Bazı araştırmacılar, tezlerinde hassas veya gizli bilgilere yer verebilmektedir. Canlı yayınlar bu bilgilerin istenmeyen kişilere ulaşmasına neden olabilir.
• Stres ve Kaygı: Doktora tezi savunmaları zaten stresli bir süreçtir. Canlı yayınların eklenmesi, adaylarda daha fazla stres ve kaygıya yol açabilir ve bu durum performanslarını olumsuz etkileyebilir.
• Eşitsizlik: Tüm üniversitelerin ve doktora programlarının canlı yayın altyapısını kurma ve yönetme imkanları eşit olmayabilir. Bu durum, bazı programları ve adayları dezavantajlı hale getirebilir.

Ancak, bu endişelerin çözümü için de bazı önerilerim var:

• Teknik Destek: Üniversitelere ve araştırmacılara canlı yayın altyapısı kurma ve yönetme konusunda teknik destek sağlanmalıdır.
• Gizlilik Kuralları: Hassas veya gizli bilgilerin canlı yayınlarda paylaşılmasını önleyecek yasal ve etik kurallar belirlenmelidir.
• Eğitim ve Hazırlık: Doktora adaylarına canlı yayınlara nasıl hazırlanacakları konusunda eğitim ve destek verilmelidir.
• Finansal Destek: Canlı yayın altyapısının kurulması ve işletilmesi için finansal kaynaklar tahsis edilmelidir.
• Geri Bildirim Toplama: Doktora adaylarından, jüri üyelerinden ve izleyicilerden geri bildirim toplanarak bu uygulamanın nasıl geliştirilebileceği değerlendirilmelidir.

Öneriler

Doktora televizyonu fikrinin daha da gelişmesi ve akademik camiada daha fazla kabul görmesi için bazı önerilerim var:

• Pilot Uygulamalar: Farklı üniversiteler ve programlarda pilot uygulamalar yapılarak bu uygulamanın artıları ve eksileri detaylı bir şekilde analiz edilmelidir.
• Yasal ve Etik Çerçeve: Canlı yayınların yasal ve etik çerçevesi net bir şekilde belirlenmelidir.
• Finansal Destek: Canlı yayın altyapısının kurulması ve işletilmesi için finansal kaynaklar tahsis edilmelidir.
• Teknik Destek: Üniversitelere ve araştırmacılara canlı yayın altyapısı kurma ve yönetme konusunda teknik destek sağlanmalıdır.
• Eğitim ve Hazırlık: Doktora adaylarına canlı yayınlara nasıl hazırlanacakları konusunda eğitim ve destek verilmelidir.
• Geri Bildirim Toplama: Doktora adaylarından, jüri üyelerinden ve izleyicilerden geri bildirim toplanarak bu uygulamanın nasıl geliştirilebileceği değerlendirilmelidir.

Sonuç

Doktora televizyonu fikri, akademik camiada önemli bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Bu fikrin bazı endişeleri olsa da, akademik bilginin daha geniş kitlelere ulaşması ve doktora tezi savunma sürecinin daha şeffaf olması açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Pilot uygulamalar, yasal ve etik çerçeve, finansal destek, teknik destek, eğitim ve hazırlık ve geri bildirim toplama gibi konularda gerekli adımlar atılarak bu uygulamanın daha da geliştirilmesi ve akademik camiada daha fazla kabul görmesi sağlanabilir.

Not: Bu bilgiler, 2024 yılı Haziran ayı itibarıyla mevcut olan bilgilere dayanmaktadır. Daha güncel bilgiler için ilgili üniversitelerin web sitelerini veya akademik kaynakları kontrol etmeniz önerilir.

Prof. Dr. Celal Şengör hocayla 27 Haziran 2013 yılında doktora sınavındaydık, sınavın sonunda hocamıza Coğrafya bilimine yapmış olduğu katkılarda dolayı Türkiye Coğrafya Cemiyeti tarafından onur üyeliği ve plaketi verildi.

Ek-1:

• Doktora televizyonu fikri, benim 2016 yılında sosyal medya hesabımdan paylaştığım bir fikirden sonra ortaya atılmış olsa da, bu fikrin ilk kez ne zaman ortaya atıldığına dair net bir bilgi bulunmamaktadır.
• Doktora televizyonu uygulamasının yaygınlaşması için teknik altyapının geliştirilmesi, yasal ve etik çerçevenin belirlenmesi ve akademik camiada daha fazla kabul görmesi gibi bazı önemli adımların atılması gerekmektedir.

Umarım bu bilgiler faydalı olmuştur.

Ek-2:

Doktora Nedir?

Doktora, bir alanda uzmanlaşmış ve orijinal bir araştırma yapmış kişilere verilen en yüksek akademik derecedir. Doktora adayları, genellikle 4-6 yıllık bir programda eğitim alır ve tezlerini tamamlamak için kapsamlı bir araştırma projesi gerçekleştirir. Tez savunmasında, aday araştırmasını bir jüri üyelerine sunar ve soruları yanıtlar. Başarılı olursa, adaya doktora derecesi verilir.

Doktora Neden Önemlidir?

Doktora derecesi, bir alanda uzmanlaşmış olduğunuzu ve bağımsız araştırma yapabildiğinizi gösterir. Bu derece, akademik bir kariyere başlamanıza, araştırma kurumlarında çalışmanıza veya özel sektörde uzman bir pozisyonda çalışmanıza olanak tanır. Doktora derecesi ayrıca size eleştirel düşünme, problem çözme ve iletişim kurma becerileri kazandırır.