M4.2 Bursa Depremi: Ne Öğrendik?

Batı Türkiye'de 4.2 Büyüklüğünde Deprem – Mühendislik ve Sismolojik Açıdan Değerlendirme

Giriş

1 Temmuz 2025’te Türkiye’nin batısında, özellikle Bursa ve Gemlik çevresini etkileyen 4.2 büyüklüğündeki deprem, sivil ve jeofizik mühendisliği bakış açısından değerlendirilmesi gereken önemli bir doğa olayıdır. Orta büyüklükteki sarsıntılar bile zemin özellikleri ve yapılaşma biçimiyle birleştiğinde belirgin etkiler yaratabilir.

Temel Kavramlar

• Deprem Büyüklüğü: Logaritmik ölçekte tanımlanır. Örneğin M4.2, M3.2’ye göre 32 kat daha fazla enerji açığa çıkarır.
• Hiposantr: Depremin yer kabuğu içindeki başlangıç noktasıdır.
• Episantr: Yüzeye en yakın nokta, sarsıntının merkezidir.
• Artçı Depremler: Ana şok sonrası gelen daha küçük sarsıntılardır.
• Zemin Büyütmesi: Yumuşak zeminlerde dalga genliği artar, risk büyür.

Deprem Senaryo Yaklaşımı

• M4.2: Hafif hasar riski, geniş hissedilme alanı.
• M5.2: Eski yapılar etkilenebilir, sıvılaşma riski artar.
• M6.2: Orta-şiddetli hasar ve kısmi çökme olabilir.
• M7.2: Geniş çaplı yıkım ve müdahale ihtiyacı doğar.

Vatandaşlardan gelen 418 hissetme bildirimi, “vatandaş sismolojisi” açısından değerli bir veridir.

Özet

• Deprem sığ odaklı olduğundan geniş hissedildi.
• Yapı-zemin etkileşimi hasar potansiyelini artırabilir.
• Mikro-bölgeleme çalışmaları için vatandaş raporları kıymetlidir.
• Yapı dayanıklılığı, tekrarlanan depremlerle test edilir.

🟦 Soru Kutucukları

• Tanım: Deprem büyüklüğü ile şiddeti arasındaki fark nedir?
• Uygulama: Aynı bölgede M6.2 büyüklüğünde bir depremde ne tür hasarlar olurdu?
• Yorumlama: Marmara bölgesinde zemin koşulları neden belirleyicidir?

🟨 Bilgi Kutusu: NEHRP

ABD'deki NEHRP (National Earthquake Hazards Reduction Program), yapı güvenliği ve deprem mühendisliği standartlarını geliştiren bir ulusal programdır. Performansa dayalı tasarım, risk azaltımı ve eğitim içerikleri sunar.

📊 Deprem Senaryoları Tablosu

Büyüklük	Enerji (M x32)	Olası Etki	Hissedilme Alanı
4.2	1x	Hafif	50–100 km
5.2	32x	Orta	100–150 km
6.2	1024x	Şiddetli	200–300 km
7.2	32768x	Çok Şiddetli	400+ km

📚 Kaynaklar

Aki, K., & Richards, P. G. (2002). Quantitative Seismology. University Science Books. https://doi.org/10.1193/1.2830434
Boore, D. M. (2003). Ground Motion Simulation. Pure and Applied Geophysics, 160, 635–676. https://doi.org/10.1007/PL00012553

Marmara Bölgesi'nde 4.2 büyüklüğündeki depremin hissedilme yoğunluğunu gösteren harita, 1 Temmuz 2025, 09:57:34 UTC. Merkez üssü 40.4925 N, 29.2133 E, 10.1 km derinlikte; Bursa'nın 35 km kuzeyi ve Gemlik'in 8 km kuzey-kuzeydoğusunda. 418 hissetme raporu ile "largely felt" kategorisinde yoğunlaşma görülüyor.

İstanbul’un Asya ve Avrupa yakalarında 4.2 büyüklüğündeki depremin farklı yoğunluklardaki şiddet ihbarlarını gösteren harita, 1 Temmuz 2025. 418 hissetme raporuyla vatandaşların "vatandaş sismologu" gibi katkıları, Adalar bölgesinde ise sıfır raporla zemin etkisini vurguluyor.

Bursa ve çevresinde 4.2 büyüklüğündeki depremin güneye ve Marmara’nın güneyine yayılan şiddet raporlarının dağılımını gösteren harita, 1 Temmuz 2025. Dağlık morfoloji ve zemin koşulları, sismik dalgaların yerel amplifikasyonunu etkileyerek riski artırıyor.