Marmara'da deprem modeli!

Marmara denizi içersinde ki gerilmeye ve deprem yığılmasına bağlı olarak, beklenen İstanbul depremlerinin (M7.2) yerlerinin tahmin edilmesi ile ilgili olarak önerdiğimiz modelin üzerinden nereyse 18 sene geçti. 2006 Deprem Tehlikesi Modeline (Öncel ve Wilson,2006) göre, olan depremler öngörülen alanlarda meydana gelmektedir. Mesela, 25 Temmuz 2001 ve dün akşam olan 7 Haziran 2012 M5.1 depremleri öngörülen alanlarda meydana gelmiştir. Marmara Ereğlisi'ne göre 2011'de meydana gelen depremin uzaklığı yaklaşık 24 km, dün akşam meydana gelen depremin uzaklığı ise yaklaşık 13 km'dir. Olmuş İstanbul Depremlerinden biri olan ve 1343 yılında meydana gelen depremin öngörülen yerine uzaklığı ise yaklaşık 11 km'dir. 2011 ve 2012 tarihlerinde olan depremler fırsat olarak değerlendirmeli ve deprem etki incelemelerine bağlı olarak internet bazlı anket yöntemi ile depreme bağlı hasar görebilme haritası acilen hazırlanarak gerekli tedbirler alınması gerekir. M5.1 depremlerinden sonra, İnternet Tabanlı Depremde Etkilenebilirlik haritasına vatandaşın katkısının oldukça sınırlı ve yetersiz olduğu dikkat çekmektedir. Benzer bir deprem Amerika’da meydana geldiğinde 100,000 kişi depremde etkilenebilirlik haritasına katkı koyarken, ülkemizde bu sayı 100 civarındadır. Bunun nedeni, vatandaş jeofiziği ile ilgili olarak ülkemizde eğitim çalışmalarının yetersiz olmasıdır. Ülke sathında, vatandaş jeofiziği konusunda eğitimler verilmeli ve bir deprem sonrasında vatandaşların depremi hissediş şekillerine bağlı olarak, zemin ve yapı yer durum haritalarının oluşturulması sağlanmalıdır. Vatandaşın yüksek katılımı ile sağlanacak, yapı ve yapılaşma etkisine bağlı oluşturulacak yer ve yapı sarsıntı haritasından elde edilecek verileri, vatandaş jeofiziği eğitimini ihmal eden ülkeler, ancak çok büyük maliyetlerle elde etmeye mecbur kalmaktadırlar.

Bununla birlikte, beklenen İstanbul depremi 1343 yılında olduğu yerlere yakın yerlerde olduğu düşünülürse, çıkacak deformasyon enerjisi M5.1 depremi ile çıkan enerjinin en az 700 katı olacağı için büyük tehlike ve kayıplara neden olabilir. Sonuç olarak, M5.1 depremleri (2011-12) İstanbul ve civarında ki kentsel dönüşüm çalışmaları için önemli veriler sağlamıştır ve bu veriler kullanılarak büyük depreme dayanıklı yapı stoklarının, yapılaşma jeofiziği ve yapı jeofiziği yöntemleri esas alınarak hızlandırılması gerekir.