Neden depremde yıkılıyoruz?

6 Şubat 2023 depremi oldu ve ortaya çıkan yıkımı tam olarak anlamak için deprem mühendisleri maksimum yer ivme verilerini incelediler, çünkü yıkımın deprem kuvvetinin yerel jeofizik direnç ile ilişkili olabileceğini tahmin ediyorlardı.  Beklenen oldu, Kahraman Maraş merkezli başlayan duble deprem (M7.8 ve M7.7) etkisiyle yıkım üstüne yıkım geldi.  Önce, M7.8 ile orta hasar alan yapının hasarı ikinci M7.7 ile ağır hasara, veya ilk M7.8 ile ağır hasar alan binanın, devamında gelen M7.7 depremi ile göçük olabileceği durumu yaşanmıştı.  9 saat ara ile meydana gelen büyük duble devasa afet durumunda, ilk depremin şoku atlatılamadan ve sonrasında büyüklüğü yakın ikinci büyük bir devasa ikincil afet durumu beklenmiyordu.  Beklenmeyen oldu, yıkımın şiddeti çift kırılmalı yerin kilometrelerce altında enerjinin açığa çıkmasıyla katlandı.

Deprem sonrası yıkımın nedeni açıklanması ve deprem kodunun koruma kapasitesinin kontrolünü yapılması amaçlı olarak bölgede deprem öncesi yerleştirilmiş çok sayıda kuvvetli yer hareketi ölçme istasyonunda kayıt edilen veriler, gerçekten yıkımın nedeninin belli alanlarda depremin öngörülemeyen yıkım gücü (PGA) olduğunu açıkladı ve güncellenmiş deprem kodunun (TDBY-2018) yetersiz olduğunu gösterdi.  Kaldı ki 2018 sonrası yapılan bina sayısı ne kadardı, 2018 öncesi yapılan binalara göre?  Güncel deprem koduna göre yapılmış binalarında dahi yer yer depremin öngörülemeyen yıkım gücüne yenildiği bir deprem bölgesinde, eski deprem yönetmeliklerine göre yapılmış binaların yıkılmaması nasıl beklenebilirdi?

Deprem sonrası zeminin jeofizik direnci durumuna bağlı olarak ortaya çıkan maksimum yer ivme verileri yıkımı açıklar (1) ve deprem kodunu (2) test eder fakat depreme karşı bizi korumaz çünkü artık olan olmuştur.

Bu nedenle, Maksimum Yer İvme (PGA) verileri deprem olmadan önce Pasif Sismoloji veya Mikrotremör çalışmaları ile ölçülebilseydi, deprem olmadan önce depremin yıkım gücünü yükseltecek alanlar ve bu alanlar üzerinde yıkılma riski yüksek yapılar önceden belirlenebilirdi.

Deprem öncesi depremin yıkım gücünü yükseltecek alanların belirlenmesi depremden korunma ve risk azaltma çalışmaları için olmazsa olmaz yapılması gereken çalışmalar.  Her ilçe ve şehir için 'Standart Mikro Jeofizik Bölgeleme' çalışmaları deprem öncesinde, deprem sonrasında ortaya çıkacak 'Risk' durumunu gösterir. Yüksek riskli alanlarda ki insanlar bilgilendirilir, daha düşük riskli alanlara taşınması sağlanır.  Depreme karşı korunmak mümkündür!