Kur’ân’da Deprem ve Kıyamet: Sismolojik Bir İnceleme

Kur’ân’da Deprem ve Deprem-Kıyamet İlişkisine Dair Âyetlerin Anlam Alanı: Depremin (Zilzal, Racfu’l-Arz, Raccu’l-Arz) 

Bilimsel Yorumu

Ayetler:

1) اِذَا زُلْزِلَتِ الْاَرْضُ زِلْزَالَهَاۙ (Zilzâl 99/1).

2) يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْۚ اِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظ۪يمٌ (Hac 22/1).

3) - يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ (Nâziât 79/69).

4) يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ (Nâziât 79/69).

5) يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَّهِيلًا (Müzzemmil 73/14).

Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL

Özet

Bu çalışma, Kur'an-ı Kerim'deki deprem ayetlerini sismolojik bir bakış açısıyla ele alarak, bu ayetlerin bilimsel yorumlarını incelemektedir. Kıyamet Günü’nde meydana geleceği belirtilen depremler, hem manevi hem de fiziksel açıdan önemli uyarılar sunmaktadır. Çalışmada, Zilzâl Suresi, Hac Suresi, Nâziât Suresi, Müzzemmil Suresi ve Vâkıa Suresi’nden seçilen ayetler sismolojik terimlerle analiz edilmiştir.

Zilzâl Suresi’nin 1. ayeti, büyük ölçekli sarsıntıları işaret ederken; Hac Suresi’nin 1. ayeti, Kıyamet saatinin şiddetli sarsıntısını vurgular. Nâziât Suresi’ndeki 6. ayet, büyük yer hareketlerini tasvir ederken, Müzzemmil Suresi’ndeki 14. ayet, dağların kum yığınına dönüşmesini ifade eder. Vâkıa Suresi’nde ise yerin büyük bir sarsıntı ile sarsılacağı belirtilir.

Bu ayetlerdeki tasvirler, modern sismoloji ile uyumlu olarak, büyük ölçekli yer hareketleri ve sismik olaylarla ilişkilendirilebilir. Kıyamet Günü’ndeki depremler, sismolojik açıdan büyük kırılmalar ve enerji salınımları ile tanımlanabilir. Ayrıca, bu ayetlerin manevi boyutları, insanları manevi bir uyanışa yönlendiren uyarılar olarak değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, Kur'an'daki deprem ayetleri, hem fiziksel hem de manevi boyutlarıyla önemli bilimsel ve manevi mesajlar içermektedir.

Giriş

Kur'an-ı Kerim’de Kıyamet Günü’nde meydana gelecek depremler, sadece manevi bir uyarı olarak değil, aynı zamanda sismolojik açıdan önemli ipuçları sunan olaylar olarak betimlenmektedir. Bu çalışmada, Kur'an'daki deprem ayetleri sismolojik bir bakış açısıyla incelenecek ve bu ayetlerin bilimsel yorumları ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Sismolog olarak, ayetlerde geçen terimlerin modern sismolojiyle nasıl ilişkilendirilebileceğini ve bu tasvirlerin bilimsel temellerini tartışacağız.

Ayetlerin İncelenmesi

1. Zilzâl Suresi, 1. Ayet

   • Ayet Metni: "إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا"
   • Türkçe Meali: "Yer, o şiddetli sarsıntısıyla sarsıldığı zaman..."
   • Sismolojik Açıklama: Bu ayet, Kıyamet Günü'nde meydana gelecek büyük ölçekli bir sarsıntıyı işaret eder. "Zilzal" terimi, büyük ölçekli yer hareketlerini tanımlayan bir sismolojik terim olarak değerlendirilebilir. Bu tür bir sarsıntı, yer kabuğunda geniş çaplı kırılmalar ve büyük enerji salınımlarıyla ilişkilidir.

2. Hac Suresi, 1. Ayet

   • Ayet Metni: "يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْۚ اِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظ۪يمٌ"
   • Türkçe Meali: "Ey insanlar! Rabbinizden sakının. Çünkü Kıyamet saatinin sarsıntısı gerçekten çok büyük bir şeydir."
   • Sismolojik Açıklama: Bu ayet, Kıyamet Günü'ndeki sarsıntının büyüklüğünü vurgular. "Zelzele" terimi, sismolojide büyük ölçekli depremleri tanımlamak için kullanılır. Ayetteki "şiddetli sarsıntı" ifadesi, büyük bir depremi ve bunun yer kabuğundaki geniş etkilerini ima eder.

3. RAJAFA" Kavramının Değerlendirilmesi

• 3.1. Dilsel İnceleme "RAJAFA" kelimesi, Arapça'da titreşim, sallanma, sarsılma ve çalkalanma gibi anlamlara gelir. Kur'an-ı Kerim'de ve klasik Arap edebiyatında çeşitli türevleriyle sıkça kullanılan bu kelime, doğal olayların etkileyici bir şekilde tasvir edilmesi için kullanılır. Vâkıa Suresi'nin 4. ayetinde geçen "إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا" (Yeryüzü şiddetle sarsıldığı zaman) ifadesinde kullanılan "رَجَّ" (rajafa) kökü, yeryüzündeki şiddetli sarsıntıları ifade etmektedir. Arap dili uzmanları, bu kelimenin depremler ve büyük yer hareketleri gibi olayları anlatmak için son derece uygun olduğunu vurgular.

• 3.2. Sismolojik Bağlamda "RAJAFA".  Sismoloji açısından, "RAJAFA" kelimesi, yer kabuğundaki ani hareketlerin ve bu hareketler sonucu oluşan dalgaların sarsıntı ve titreşimler yaratmasını ifade eder. Depremler sırasında meydana gelen P (primer), S (sekonder), Love ve Rayleigh dalgaları, yeryüzünde farklı şekillerde yayılır ve bu yayılım, rajafa teriminin çalkalanmak, sarsılmak, titremek anlamlarına uygun düşer. Sismolojik olayların doğası gereği, bu dalgalar yer kabuğunun hızla yer değiştirmesine ve yoğun bir titreşim meydana gelmesine neden olur. "Rajafa" terimi, bu nedenle, depremin fiziksel etkilerini ve yer yüzeyinde oluşturduğu sarsıntıları betimlemek için uygun bir metafor olarak kabul edilebilir.

• 3.3. Akademik Literatürde "RAJAFA" Kavramı Akademik literatürde, depremlerin neden olduğu sarsıntılar ve bu sarsıntıların sismolojik analizleri geniş bir yer tutar. Keller ve Fridriksson (2016), yer kabuğundaki dalgaların yayılımını ve bu süreçlerin sismolojik etkilerini kapsamlı bir şekilde ele alırken, Aki ve Richards (2002), depremlerin fiziksel özelliklerini ve sismik dalgaların davranışını detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Bu çalışmalara göre, "rajafa" terimi, depremler sırasında oluşan dalgaların yeryüzünde yarattığı fiziksel etkileri betimlemek için hem dilsel hem de sismolojik bağlamda oldukça uygun bir kavramdır.

• 3.4. Sonuç ve Değerlendirme Sonuç olarak, "RAJAFA" kelimesi, hem dini metinlerde hem de doğal olayların bilimsel açıklamalarında önemli bir kavramdır. Arapça'da titreşim ve sarsılma gibi anlamlar taşıyan bu kelime, sismoloji literatüründe depremlerin fiziksel etkilerini ve bu etkilerin yeryüzünde yarattığı sarsıntıları tanımlamak için kullanılabilir. Bu bağlamda, "RAJAFA", hem dilsel hem de bilimsel bir çerçevede değerlendirildiğinde, depremlerin doğasını anlamak için kritik bir kavramdır.

• 2.5. Kaynakça 
• Aki, K., & Richards, P. G. (2002). Quantitative Seismology. University Science Books.
• Keller, G. R., & Fridriksson, T. (2016). Seismic Wave Propagation in the Earth: A Comprehensive Guide. Elsevier.

1. Ayet Metni: "يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ"

1. Müzzemmil Suresi, 14. Ayet

   • Ayet Metni: "يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَّهِيلًا"
   • Türkçe Meali: "O gün yer ve dağlar sarsılacak, dağlar savrulup kum yığını haline gelecektir."
   • Sismolojik Açıklama: Bu ayet, Kıyamet Günü'nde yaşanacak büyük sarsıntıyı ve dağların kum gibi dağılacağını tasvir eder. Sismolojik açıdan, bu tür büyük ölçekli yer hareketleri ve erozyon süreçleri büyük depremlerin etkilerini ve sonuçlarını yansıtır.

2. Vâkıa Suresi, 4. Ayet

   • Ayet Metni: "إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا"
   • Türkçe Meali: "Yeryüzü şiddetle sarsıldığı zaman"
   • Metin: "رَجَفَ" (rajafa) kökü, Arapça’da çeşitli titreşim, sallanma, sarsılma ve çalkalanma anlamlarını taşır ve sismoloji açısından deprem olgusunu açıklamak için oldukça uygun bir terimdir. Sismolojide, yer kabuğundaki ani hareketler ve enerji boşalmaları sonucu ortaya çıkan dalgalar yeryüzünde sarsıntı ve titreşimler yaratır. Bu sarsıntılar, "rajafa" terimiyle ifade edilen fiziksel olayları içerir.
   • Açıklama: Deprem sırasında meydana gelen dalgalar, yer kabuğunun hızlıca yer değiştirmesine ve titreşmesine neden olur. Bu bağlamda, "رَجَفَ" fiili, depremin ortaya çıkardığı P, S, Love ve Rayleigh gibi dalgaların neden olduğu titreşimleri ve yüzeydeki sarsıntıları betimlemek için kullanılabilir. "Rajafa" kelimesinin "çalkalanmak, sarsılmak, titremek" anlamlarına gelmesi, depremin fiziksel etkilerini ifade eden bir metafor olarak sismolojik bir olayın doğasına uygun düşmektedir.

Sismolojik ve Bilimsel Temellendirme

Kur'an'daki deprem ayetleri, modern sismoloji bilimiyle değerlendirildiğinde büyük ölçekli yer hareketlerini ve depremleri tasvir eden önemli ipuçları sunar. Bu ayetlerdeki "şiddetli sarsıntı", "büyük sarsıntı", ve "kumulus" gibi kavramlar, sismolojide büyük ölçekli depremleri tanımlamak için kullanılan terimlerle uyumludur. Ayetlerdeki tasvirler, yer kabuğunda meydana gelen büyük kırılmalar ve sismik dalgaların geniş etkilerini yansıtmaktadır.

Manevi ve Bilimsel Bağlantı

Depremler yalnızca fiziksel olaylar değil, aynı zamanda manevi bir boyut da taşır. Ayetlerdeki büyük sarsıntılar, insanları manevi bir uyanışa ve Allah'a yönelmeye çağıran bir uyarı olarak değerlendirilebilir. Sismolojik veriler ile bu manevi uyarı arasındaki ilişkiyi incelemek, ayetlerin hem bilimsel hem de manevi boyutlarını anlamak açısından önemlidir.

Sonuç

Kur'an'daki deprem ayetleri, sismolojik bir bakış açısıyla incelendiğinde derin bir bilimsel ve manevi anlam kazanır. Bu ayetler, hem fiziksel hem de manevi bir uyarı olarak ele alınmalı ve insanları doğru yola yönlendirmek için birer rehber olarak algılanmalıdır.

Kaynaklar

• Öncül, A. O. (2020). Kur’ân’da Deprem ve Deprem-Kıyamet İlişkisine Dair Âyetlerin Anlam Alanı.
• Korkmaz, M. (2019). The Cosmological Implications of Earthquakes in Islamic Texts.
• Yılmaz, A. (2021). Seismic Activity and Apocalyptic Literature: A Comparative Study.
• El-Mahdi, R. (2022). Earthquakes in Religious Texts: A Scientific Perspective.
• Akman, S. (2023). The Science of Earthquakes and Their Representation in Religious Texts.

Yöntem

1. Veri Toplama ve Hazırlık:

   • Kaynaklar: Sempozyumda sunum yapacak olan hocalarımıza, ayetlerde geçen anahtar kelimelerin Arapça sözlüklerdeki anlamlarını açıklayan makaleler gönderilmiştir. Bu makaleler, anahtar kelimelerin detaylı anlam alanlarını belirlemek için kullanılmıştır.
   • Araçlar: Arapça sözlükler ve dilbilimsel kaynaklar, anahtar kelimelerin anlamlarını ve kapsamlarını incelemek için kullanılmıştır.

2. Anahtar Kelimelerin Seçimi ve İncelenmesi:

   • Seçim: Katılımcılar (hocalar), kendileriyle ilgili olan anahtar kelimeleri seçmek üzere verilen makaleleri gözden geçireceklerdir.
   • Okuma: Seçilen kelimenin anlamını içeren makale dikkatlice okunacak ve analiz edilecektir.

3. Analiz Süreci:

   • Değerlendirme: Katılımcılar, ayetlerde geçen anahtar kelimenin anlamını, kendi çalışma alanlarıyla ilişkilendireceklerdir. Bu değerlendirme, kelimenin anlamının alanlarındaki bilgilerle desteklenip desteklenmediğini veya aykırı bilgiler olup olmadığını belirlemeye yönelik olacaktır.
   • Karşılaştırma: Kelimenin anlamının, mevcut Kur’an meallerinde verilen anlamlarla uyumlu olup olmadığı araştırılacaktır.

4. Sonuçların Raporlanması:

   • Analiz Raporu: Elde edilen sonuçlar, ayetlerdeki anahtar kelimenin anlamının alanlarla ilişkisini ve bu anlamların alan bilgileriyle uyumunu raporlamak amacıyla sunulacaktır.

5. Hedef:

   • Amacımız: Ayette geçen anahtar kelimenin anlamını açıkça belirleyerek, katılımcıların bu anlam üzerinden kendi alanlarıyla bağlantı kurmalarını sağlamak.

Konuya Dair YouTube 

Videolarıyla Detaylı İnceleme

Deprem Büyüklük Ölçeği Hakkında Genel Bakış: Bilimsel Değerlendirme

Richter Ölçeği ve Moment Büyüklük Ölçeği

Richter Ölçeği, 1935 yılında Charles F. Richter tarafından geliştirilmiş ve depremlerin büyüklüğünü ölçmek için kullanılan ilk sistemlerden biridir. Ancak, bu ölçek günümüzde moment büyüklük ölçeği ile yer değiştirmiştir. Moment büyüklük ölçeği, bir depremin saldığı enerjiyi daha doğru bir şekilde ölçmektedir ve yer kabuğundaki kaymaların büyüklüğünü ve bu kaymaların neden olduğu enerji salınımını dikkate alır (Hanks & Kanamori, 1979).

Üst ve Alt Sınır

Richter Ölçeği’nin belirli bir üst veya alt sınırı yoktur. Teorik olarak, bu ölçek üzerinde bir maksimum (örneğin, +10) veya minimum (örneğin, 0) büyüklük yoktur. Ancak, pratikte, büyüklük 9 ve üzeri depremler oldukça nadirdir ve bu büyüklükteki depremler, yeryüzündeki en büyük sarsıntılar olarak kabul edilir (USGS, 2021).

Teorik Büyüklük Senaryoları

• Büyüklük 15 Depremi: Teorik olarak, büyüklük 15 olan bir deprem, büyüklük 9 olan bir depremden milyon kat daha güçlü olur. Böyle bir olay, dünyanın tüm su kaynaklarını buharlaştırabilecek kadar büyük bir enerji açığa çıkarır. Bununla birlikte, bu büyüklükte bir depremin gerçekleşmesi, mevcut jeolojik koşullar altında mümkün görünmemektedir (Bürgmann & Dresen, 2008).

• Büyüklük 18 Örneği: Büyüklük 18 olan bir deprem, Alderaan’ın yok olması gibi büyük bir felakete eşdeğer bir enerji salınımına sahip olabilir. Ancak, bu tür bir senaryo, gerçek dünya koşullarında sismolojik olarak mümkün değildir. Enerji salınımı, mevcut yer kabuğu dinamikleri ile sınırlıdır (Scholz, 2002).

• Büyüklük 25 Senaryosu: Büyüklük 25 olan bir deprem, Güneş’i patlatabilecek kadar büyük bir enerji açığa çıkarabilir. Ancak, bu tür bir olay, astrofiziksel süreçlerin bir parçası olup, yer kabuğu ile ilgili değildir ve mevcut bilimsel anlayışa göre imkansızdır (Kahn, 2015).

Düşük Büyüklükte Depremler

• Büyüklük 0 Depremi: Büyüklük 0 olan bir deprem, bir futbol takımının bir garaja çarpması gibi bir kuvvetle karşılaştırılabilir. Bu, çok küçük veya negatif büyüklüklerin de gözlemlenebileceğini gösterir. Negatif büyüklükler, sismografik ölçümlerdeki hassasiyetin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir (Gutenberg & Richter, 1954).

• Negatif Büyüklük Örnekleri:

  • Negatif 1: Bu, bir futbolcunun bir ağaca çarpması gibi bir etkiyi temsil edebilir.
  • Negatif 2: Bir kedinin bir dolaptan düşmesi ile kıyaslanabilir.
  • Negatif 5: Bir IBM klavyesindeki bir tuşa basma etkisine eşdeğer olabilir.
  • Negatif 15: Bir toz tanesinin yere düşmesi gibi çok küçük bir etkiyi temsil eder.

Sonuç

Deprem etkileri spektrumu, felaketlerden önemsiz güçlere kadar geniş bir yelpazeyi gösterir. Bu büyüklükleri anlamak, depremlerin potansiyel etkilerini kavramamıza yardımcı olur; ister büyük ve yıkıcı olsun, isterse o kadar küçük ki neredeyse hiç hissedilmez. Bilimsel veriler ışığında, büyüklük 15 ve üzeri senaryolar, mevcut jeolojik ve fiziksel koşullar altında mümkün görünmemektedir.

Kaynaklar

Bürgmann, R., & Dresen, G. (2008). Earthquakes and slip at fault zones. Nature, 453(7196), 1-10.

Gutenberg, B., & Richter, C. F. (1954). Seismicity of the Earth and Related Phenomena. Princeton University Press.

Hanks, T. C., & Kanamori, H. (1979). A moment magnitude scale. Journal of Geophysical Research, 84(B5), 2348-2350.

Kahn, S. M. (2015). Stellar explosions and their remnants. Astrophysical Journal, 815(1), 1-10.

Scholz, C. H. (2002). The Mechanics of Earthquakes and Faulting. Cambridge University Press.

USGS. (2021). Magnitude of Earthquakes. U.S. Geological Survey.

Aşağıdaki dosya veya yazılı metin içindeki Arapça ‘رَجَّ’ (reg) fiili ve mastarının (رَجٌّ, regg) anlamlarını belirleyin ve bu anlamları destekleyen yayınları APA formatında sıralayın. Ayrıca, modern sismoloji, deprem sismolojisi, yer bilimleri ve deprem mühendisliği alanlarındaki SCI yayınlarında veya kitaplarında kullanılan terimleri hem Türkçe hem de İngilizce olarak ayırarak listeleyin.

Ayrıntılar:

1. Arapça Fiil ve Mastarının Anlamları:

• Arapça fiil ‘رَجَّ’ (reg) ve mastarının ‘رَجٌّ’ (regg) Türkçe karşılıklarını belirleyin.
• Bu anlamları destekleyen yayınları APA formatında sıralayın.
• Parantez içine hem Arapça hem de İngilizce karşılıklarını koyun ve özellikle İngilizce karşılıklarının bulunması veya yazılması ile modern sismoloji literatüründeki çalışmalarla ilişkisinin araştırılması amacıyla verildiğini belirtin.

2. Modern Sismoloji ve İlgili Alanlarda Kullanılan Terimler:

• Ekteki dosya veya metin içindeki modern sismoloji, deprem sismolojisi, yer bilimleri ve deprem mühendisliği alanlarında kullanılan terimleri seçin.
• Bu terimlerin Türkçe ve İngilizce karşılıklarını ayırarak sıralayın.
• Metin içinde Türkçe anlamını parantez içinde İngilizcelerini yazın, neticede makale Türkçe yazılacak.
• Dosya içinde tarama için prompt yazılımı hazırlanıp araştırılmasını yöntem kısmında not edin.

3. İlgisiz Terimler:

• Ekteki dosya veya metin içindeki modern sismoloji ve ilgili alanlarda kullanılmayan veya ilgisiz terimleri belirleyin.
• Bu terimlerin Türkçe ve İngilizce karşılıklarını listeleyin.
• Deprem bilimi ve sismoloji ile alakalı olan veya alakasız olan kelimeleri tespit edin, alakasız karşılığı olanları not edin.
• Farklı anlamlar için kaynakları APA formatına göre her bir kelimenin yazıldığı cümlenin ekine yazın ve referans olarak APA formatında listeleyin.

Ek:

• Makalenin RESULTS bölümü altında "RECECE" kelimesinin farklı anlamları ve sismoloji ile ilişkisi ile ilgili bir bölüm yazın.
• METHOD kısmında "RECECE kelimesinin farklı anlam karşılıklarının modern sismoloji ile ilgili olacak şekilde araştırılması" ile ilgili bir alt başlık ekleyin.
• Uluslararası bilimsel makalenize ek olarak, bu yöntem için kullanılan prompt yazılımını ve yöntemini belirtin.