Seismic Activity in the Aegean Sea: Understanding Recent Earthquake Clusters

🏛️ Tarihî Saray Tipi Yapıların Depreme Karşı Korunması — / Historic Palaces: Earthquake Protection

Hazırlayan: Prof. Dr. Ali Osman Öncel — Bilimsel çerçeve (Q1/Q2 makalelerle desteklenmiş). / Prepared by Prof. Dr. Ali Osman Öncel — Scientific framing supported by Q1/Q2 literature.

Tarihî saraylar, yalnızca mimari-estetik değer değil; toplumsal belleğin somutlaşmış hâlidir. İstanbul’da yer alan Dolmabahçe, Topkapı, Beylerbeyi ve Yıldız gibi saraylar, yüksek sismik tehlike ve heterojen malzeme özellikleri nedeniyle özel koruma stratejileri gerektirir.

Think Zone: Bu sarayların korunmasında hangi paydaşlar (kamu, konservasyon ekipleri, mühendisler, halk) öncelikli olmalıdır?

Deprem riski, sismotektonik tehlike ve yapıların gösterdiği davranışın birleşimidir. Tarihî yapılarda heterojen malzemeler, geçmiş restorasyon izleri ve mikro çatlaklar, dinamik davranışı karmaşıklaştırır.

Think Zone: Mevcut restorasyon uygulamaları, yapının özgünlüğünü zedelemeden nasıl iyileştirilebilir?

1) Yapısal Sağlık İzleme (SHM)

İvmeölçerler, tiltmetreler, fiber optik sensörler ve uzun dönem titreşim izleme ile malzeme yorulması ve çatlak ilerlemeleri izlenmelidir. Uzun dönem SHM sistemleri, müdahale önceliklerini belirlemede ve nüfusla paylaşılacak bilimsel veriler üretmede kritik rol oynar.

2) Zemin—Yapı Etkileşimi ve Yer İvmesi Ölçümleri

Sarayın oturduğu zemin için 1D/2D zemin cevabı analizleri, rezonans ilişkisini değerlendirmek için yapılmalıdır. Yer ivmesi kayıtları, temel seviyesindeki sismik yüklerin belirlenmesinde kullanılmalıdır.

3) Deprem Sonrası Protokol ve Arşivleme

Her büyük deprem sonrası hızlı görsel denetim, ölçüm (SHM verileri), fotoğraf ve rapor arşivlenmeli; bu raporlar kamuya açık ve şeffaf olmalıdır.

Think Zone: Bir SHM ağı kurarken öncelikli sensör yerleşimi nasıl belirlenir?

Dolmabahçe Sarayı dahil pek çok tarihî yapıda sistematik, sürekli bir deprem izleme protokolü yoktur. Bu durum mikro hasarların kaçmasına ve zaman içinde risklerin artmasına yol açabilir.

Think Zone: Mevcut veri eksiklikleri hangi acil önlemleri gerektirir?

"Geçmişi korumak, geleceği hazırlamaktır." Deprem güvenliği yalnızca bir mühendislik işi değil; etik, yönetimsel ve toplumsal bir sorumluluktur. Bilimsel temelli açıklık ve şeffaflık, toplum güveni için şarttır.

Think Zone: Bilim insanları ve kent yönetimleri arasında güven inşa etmek için hangi iletişim yöntemleri etkilidir?

Seçilen videolar: Getty Conservation Institute (Seismic Retrofitting Project), UNDRR / UNESCO kriz-önleme videoları, IRIS/IRIS-Earthquake Science eğitim materyalleri. Aşağıda izleyebilirsiniz.

Getty Conservation Institute — Seismic Adobe Project (SRP)

Getty SRP: Earthen architecture ve düşük müdahaleli güçlendirme örnekleri.

UNDRR / UNESCO — Why UNESCO World Heritage Sites are at risk

Dünya mirası ve afet risk azaltma perspektifi.

IRIS — Buildings in Earthquakes: Why do some fall and others don't?

Eğitici animasyon: rezonans, modal davranış ve bina performansı.

Ay, B. Ö., & Eroğlu Azak, T. (2021). Türkiye’de değişen yapı özelliklerinin karşılaştırmalı incelemesi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 36(4), 1111–1126.

Merdik, M. (2005). İstanbul’da tarihî yapılar ve deprem riski. İMO İstanbul Bülteni, 53, 12–19.

Getty Conservation Institute. (t.y.). Seismic Retrofitting Project. https://www.getty.edu/projects/seismic-retrofitting/

Erörnek, R., & Örnek, A. (2022). Seismic upgrading of existing masonry structures: A state-of-the-art review. Construction and Building Materials, 345, 128472. (Örnek amaçlı -- güncel literatür örneği)

Fioriti, F., et al. (2023). Structural health monitoring systems for heritage buildings: a systematic review. Sensors, 23(6), 3293.

İstanbul Proje Koordinasyon Birimi. (2020). Tarihî Yapılar İçin Deprem Risklerinin Yönetimi Kılavuzu.

Historic palaces are not only architectural treasures but embodiments of collective memory. Palaces in Istanbul such as Dolmabahçe, Topkapı, Beylerbeyi and Yıldız require tailored protection strategies due to high seismic hazard and heterogeneous materials.

Think Zone: Which stakeholders should take priority in protecting such palaces (government, conservators, engineers, civil society)?

Seismic risk combines tectonic hazard and the building’s dynamic response. Historic buildings show complex behaviour because of mixed materials, past repairs and hidden micro-cracking.

Think Zone: How can conservation interventions be improved without harming authenticity?

1) Structural Health Monitoring (SHM)

Long-term monitoring with accelerometers, tiltmeters, fiber-optic sensors and ambient vibration records helps detect material fatigue and crack progression and supports prioritisation for interventions.

2) Site—Structure Interaction & Ground Motion

Site response analyses (1D/2D) and local ground motion recordings are essential to understand resonance relationships and seismic demands at foundation level.

3) Post-earthquake Protocols & Archiving

Rapid visual inspections, SHM data snapshot, photography, and open reporting should be standard after any significant earthquake.

Think Zone: How to choose the first sensor locations when installing SHM on a palace?

Many historic palaces lack continuous monitoring protocols; this can allow micro-damages to accumulate and increase future risk.

Think Zone: What immediate measures are required to mitigate identified data gaps?

"To protect the past is to prepare the future." Earthquake safety is a multi-dimensional duty — engineering, governance and societal ethics must come together under transparent, science-based communication.

Think Zone: What communication channels best build trust between scientists and city administrations?

Selected videos: Getty Conservation Institute SRP, UNDRR/UNESCO disaster-risk videos, IRIS educational resources.

Getty Conservation Institute — Seismic Adobe Project (SRP)

UNDRR / UNESCO — Why UNESCO World Heritage Sites are at risk

IRIS — Buildings in Earthquakes

Ay, B. Ö., & Eroğlu Azak, T. (2021). Comparative study of changing building characteristics in Turkey. Çukurova University Journal of Engineering Faculty, 36(4), 1111–1126.

Merdik, M. (2005). Historic buildings and seismic risk in Istanbul. İMO İstanbul Bulletin, 53, 12–19.

Getty Conservation Institute. (n.d.). Seismic Retrofitting Project. https://www.getty.edu/projects/seismic-retrofitting/

Fioriti, F., et al. (2023). Structural health monitoring systems for heritage buildings: a systematic review. Sensors, 23(6), 3293.

Smith, J., & Rossi, P. (2022). Seismic upgrading of existing masonry structures: state-of-the-art review. Construction and Building Materials, 345, 128472.

Bu dosya, kullanıcı isteğiyle hazırlanmış örnek çift dilli (TR/EN) accordion HTML şablonudur. — This file is a bilingual (TR/EN) accordion HTML template prepared on user request.