Deprem Afetleri'nde Dünya Yüzyılı (1923-2023)

 

Yüzyılın Deprem Afet (1923-2023) Zararları ülkelere göre nasıl değişiyor? 

Uluslararası Afet Veri Bankası üzerinden son yüzyılda depremlere bağlı olarak ortaya çıkan afet zararlarına göre bir araştırma yapıldığı zaman, 1923-2023 yılları arasında ülkelerin sıralaması veriliyor.

Son 100 yüzyılda, depreme afetinde önde olan ülkelere bakıldığında bu ülkeleri sırasıyla bakıldığında ilk üç sırada yer alan ülkelerin içerisinde Endonezya, İran ve Türkiye dikkat çekiyor.

Amerika Deprem Örgütü Vizyon büyütme çalışmalarını nasıl yapıyor?

Amerika Deprem Örgütü yeryüzünün en büyük örgütlerinden birisidir, Amerika dışında üyelerinden birisi olarak meslek örgütünün geleceği konusunda benimle röportaj yapmışlardı, ve İngilizce olarak yapılan röportajın ingilizce metni çevrilerek aşağıda verildiği şekilde yayınlandı. Facebook üzerinden 2012 yılında yapılan röportajla ilgili hatırlatma gelince paylaşmak istedim.

Küresel meslek örgütü çalışma örnekleri açısından bir örnek olduğu için önemli bir referans uygulamaya esas alınması gereken bir çalışma olarak görülebilir.

Maden işletmelerinde risk azaltıcı sismik takip mümkün!

29 Mayıs 2012 tarihinde Prof.Dr. Ali Osman ÖNCEL tarafından yapılan bir sunumu facebook hatırlattı, bu nedenle kısa bir not derlemek istedim.  Toplantı tutanaklarında, "TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Prof. Dr. Ali Osman Öncel, “Güvenli Madencilik İşletimi, Jeofizik Tabanlı Risk Yönetimi” konulu sunumunda, bu kapsamda madenciliği ele aldı. Üretim sahasındaki risk faktörlerini irdeleyen Öncel, bunlar arasında özellikle heyelanlara dikkat edilmesi gerektiğini ve çalışma sahasında ki gizli ve açık kırık sistemlerini, Çatlak sistemlerinin büyüme ve gelişmesini tetikleyen, çok yüzeyde ki yer altı su seviyelerini ve bölgesel tektonik gerilmeleri tetikleyici faktörler olarak açıkladı.

Madenciliğe bağlı olarak yapay depremlere de değinen Prof. Dr. Öncel, yapay depremlerin gerçekleştirilebilmesi için günlük olarak üretim sahasında çalışma yönüne bağlı olarak yapay gerilmenin yönünün, derinliğinin ve büyüklüğünün belirlemesinin ve yerin içinde ki gözenek basıncında ki değişimlere ve üretim sahasında ki yüklemelere bağlı olarak gelişecek yapay gerilme değişimleriyle ilişkilendirilmesinin gereğinden bahsetti. Öncel düşük riskli maden işletmeciliği ile ilgili; “Veriler tomografik ters çözüm yöntemiyle incelenmektedir. Kuyuların civarında ki kayaçların hız yapısı ve yapay gerilme azalımları daha iyi belirlerek, Maden ocağı sahasında ki heterojenlik değişimleri ve kırılma olabilecek yapay gerilme büyüklükleri ve yerleri önceden belirlenebilir.” dedi.

Dünya'da güçlü meslekler, güçlü meslek örgütleriyle ortaya çıkabilir!

Türkiye'de depreme karşı hazırlıkta mezun mühendislerin denetimi, bilgilerinin güncellenmesi ve Profesyonel Mühendislik sertifikasyonu açısından 'mezun üniversitesi' olarak çalışacak küresel meslek oda standartlarına ihtiyaç var! 

Yıllar önce meslek örgütlerinin Türkiye'de ve Dünya'da karşılaştırılmasıyla ilgili bir yazı yazmıştım ve bu yazıyla ilgili olarak facebook hatırlatma yapınca konuyu hatırlatmak açısından kısa bir not yazmayı düşündüm.  6 Şubat 2023 depreminden sonra ortaya çıkan büyük kayıplar, yer mühendisliği açısından eksikleri ortaya çıkardı.  Bunun en temel nedeni, yer mühendisliğinden deprem riskinin azaltılması amaçlı yararlanılması açısından, depremin meydana geldiği illerde çok iyi olunmadığı, yerin fiziksel alt yapısından kopuk şehirleşme modeliyle ortaya çıkan yıkımların ilişkili olduğu çok net görüldü. Yeryüzünde depreme karşı dirençli şehirlerin olduğu ülkelerde, meslek odalarının siyaset üstü ve bilimsel eksenli yapılanmasının çok önemli olduğuna dikkat edilmesi gerekir. Benzer durumun Türkiye'de en kısa zamanda yapılanmasını sağlayacak değişime ihtiyaç olduğu açıktır. Konuyla ilgili olarak detayların tartışıldığı makalemde yıllar önce bu konuyu tartışmıştım.  İlgili olanlar okuyabilir.

Deprem Sarsıntısını Keşfetmek!

• Bu haftaki araştırma, deprem sarsıntısına odaklanıyor. Bir depremin büyüklüğü bir depremi tanımlamanın önemli bir yolu olsa da, bir topluluğun bir depremi nasıl yaşayabileceğinin tüm hikayesini anlatmaz. 
• Yukarıda ki verilen kısa videodan görüyorsunuz, büyüklük depremden salınan, depremin kaynağında kırılma süreciyle ilişkili toplam enerji miktarını tanımlar. Bununla birlikte, depremler sırasında binalara ve altyapıya verilen hasar miktarı, depremin büyüklüğünden ziyade, zemin niteliğine bağlı olarak değişen yerel yer hareketi (örneğin sarsıntı) ile ilgilidir. Ve sarsıntı derecesi veya depremin neden olduğu şiddet, yukarıda ki videodan keşfedeceğimiz çeşitli jeofizik faktörler nedeniyle, aynı deprem sırasında yerden yere önemli ölçüde değişebilir. 
• Umarız faydalı bulursunuz ve öğrencileriniz eğlenceli ve eğitici bulursunuz! (Referans)

1 Yorum

• Depremin meydana geldiği kaynakta ki enerjisi TEHLİKE (M), insanların yaşamış olduğu yapıların oturmuş olduğu zeminlerde neden olduğu yıkım ise ŞİDDET (l) olarak ölçülür. Önemli olan detay ise, büyük deprem olmadan önce büyük ŞİDDET tahmininin  Jeofizik Mühendisleri tarafından önceden  yapılmasıdır. Kısaca, Tehlike değişmez ve öldürmez bir Jeofizik Büyüklük (M), ŞİDDET ise değişen ve öldüren bir Jeofizik (l) büyüklüktür. İnsanlar TEHLİKEYİ önleyemez fakat Jeofizik Mühendisliği yardımı ile ŞİDDETİ önleyebilir.

USGS üzerinden Yerbilimleri verisi nasıl indirilir?

 

USGS üzerinden veri nasıl indirilir.  Video bunla ilgili bilgi veriyor.  Tüm aşamaları denedim, fakat indirme kısmında LOG IN koşulu var, bunun anlamı USGS çalışanı olmak gibi geldi.

Eskişehir'de depremler ve patlatmalar birbirine girmiş!

 

1. Eskişehir merkezli depremlere bakıldığında meydana gelen depremler hem  tektonik hem de endüstri kökenli.
2. Tektonik/Endüstri kökenli depremlerin büyüklük ve derinlikleri farklı.
3. Endüstri depremleri büyüklük olarak tektonik depremlere göre daha küçük olabilir, fakat depremler sığ olduğu için depremin çevreye etkileri büyük gözlenebilir.

Figure 2 of Balkan ve Tün, 2023

Bağımlı deprem verilerini nasıl okumalı?

 

 

 

1. 6 Şubat 2023 çiftli (M7.8 ve M7.7) büyük deprem sonrası meydana gelen depremlerle ilgili güncellemeler veriliyor, ve bu güncellemeler neyi ifade ediyor?  Bağımlı depremler zaman içerisinde azalıyor fakat büyük artçıların meydana gelmeyeceği anlamına gelmiyor.
2. Bağımlı depremlerin tamamlılık kapasitesinin M1.7 olduğu anlaşılıyor, bunun anlamı M1.7'den küçük depremler, istasyon kapasitesi veya istasyonlardan yerin üstünde olmasından kaynaklı olarak eksik olduğu anlaşılıyor.
3. Türkiye'de depremler ikili sistem tarafından kayıt ediliyor, kullandıkları yazılım ve modeller farklı olduğu için depremlerin parametrelerinde (derinlik ve büyüklük) değerleri farklı olabilir.  Yazılım ve model entegrasyonu arasında ki fark neden kaldırılmıyor?
4. Depremlerin dağılımlarının ifade ettiği anlam nedir?   Artçışoklar birbirine enerji transfer ediyor, pandemide virüsün yayılmasına bağlı olarak daha büyük depremler daha küçük depremlerin oluşmasını tetikliyor. Terside düşük ihtimaller (%5) mümkün.
5. Bağımlı deprem verileri vatandaş için ne ifade eder?  'Dikkatli olun, depremler devam ediyor. Tehlike zaman içinde azalıyor, normalleşme yakın' mesajı verebilir.  Bunun dışında, hava durumu şeklinde, 'bağımlı depremlerin günlük olasılık tahmini' yapılması yararlı olur. 

Deprem için önerilen alanlara dikkat!

En sağ alttaki şekil (Fig. 2 of Seyitoğlu et al., 2015)'de henüz kırılmamış bir alan

olduğu öneriliyor.  Bu açıdan önemli olduğu için deprem etkinliği açısından hızlı

 bir inceleme yapıldı.  AFAD deprem verisi (M>1.0) 2014-2023 yılları arası.  

Deprem riskine zemin etkisi!

 

Coachella Vadisinde (California) gözlenen basen kenarlarından oluşan dalgalar

  Field et al., 2000

 Pekkan ve ark., 2014 , Beliceli, 2006

Figure 4 of Borcherdt,1994

Earth Explorer Sayfası

 Global olarak herkese açık yerbilimleri veri bankası üzerinden veri araştırma, farklı formatlarda indirme imkanı var. Denemedim fakat oldukça kapsamlı bir veri bankası. https://earthexplorer.usgs.gov #deprem